Mam wrażenie, że seryjni mordercy to temat bardzo chętnie wykorzystywany przez sztukę. Powstały niezliczone filmy, seriale i książki poświęcone właśnie seryjnym mordercom. Ci okrutni zbrodniarze jednocześnie nas przerażają i budzą naszą ciekawość. Śledczy starają się poznać ich motywy, zrozumieć, co pchnęło ich do zbrodni.

Czy jednak mamy świadomość tego, że seryjni mordercy żyli także w dawniejszych czasach? Czy wiemy, że nie była od nich wolna także II Rzeczpospolita? Zaryzykuję tezę, że raczej nie zdajemy sobie z tego sprawy. Właśnie tę lukę wypełnia najnowsza książka Kamila Janickiego pod tytułem „Seryjni mordercy II RP. Będzie wam u mnie jak w raju”. Ukazała się ona nakładem wydawnictwa Literackiego. Jej autor jest znanym już pisarzem i publicystą. Ma na swoim koncie kilka książek. Tym razem odsłania przed czytelnikami mroczne oblicze międzywojennej Polski. Czasem myślimy, że przed wojną Polska była państwem niemal idealnym. Komuniści tak krytykowali II RP, że ludzie automatycznie uznali ją niemal za raj na ziemi. Oczywiście tak nie było. Kraj, który odrodził się po latach zaborów, miał wiele wad. Władze państwowe nie działały tak sprawnie, jak powinny. Wysoce niedoskonałe były przepisy prawa. Niestety, niektóre z tych patologii wykorzystywali przestępcy – o czym właśnie pisze Kamil Janicki.

Autor wybrał najgłośniejsze sprawy, które wstrząsały ówczesną opinią publiczną. Czytając książkę sam byłem przerażony skalą okrucieństwa i zbrodni, jakich dopuścili się seryjni mordercy II RP. Morderstwa popełniali tak mężczyźni, jak i kobiety. Podobnie jak dziś ludzi mordowano na tle rabunkowym, erotycznym czy ze swoiście rozumianej przez zabójcę zemsty.

Okrutny jest rozdział dotyczący tak zwanych „fabrykantek aniołów”. Zbrodnie popełniane na dzieciach szczególnie nas bowiem poruszają. Tymczasem, jak udowadnia Janicki, dla niektórych były po prostu sposobem na życie i dorobienie się. Czytając o seryjnych mordercach, co rusz przychodzi nam do głowy pytanie, czy ludzie ci mieli w ogóle jakieś uczucia? Dlaczego cechowało ich takie okrucieństw?

Jednak książka Kamila Janickiego to coś więcej niż opowieść o mordercach w międzywojennej Polsce. Jej lektura przynosi nam wiele więcej ciekawych informacji. Głównie o funkcjonowaniu sądownictwa, działaniach policji, raczkującej medycynie sądowej. Autor pochyla się nad obowiązującym wówczas prawem, rekonstruuje sądowe procesy.

Sporo pisze o ówczesnym społeczeństwie. Przeczytamy o reakcjach na zbrodnie, żywemu zainteresowaniu, jakie towarzyszyło procesom. Dowiemy się nawet, w jakich warunkach żyli ówcześni ludzie. Autor plastycznie opisuje panującą wówczas nędzę. Dramatyczne warunki do życia były dodatkowym motywem dla przestępców.

Sporo miejsca Kamil Janicki poświęca także ówczesnej prasie. Ma do niej dość krytyczny stosunek. Dziennikarze bowiem przeinaczali fakty, często zaprzeczali samym sobie. Bywało, że relacje z procesu to głównie wytwór dziennikarskiej fantazji niż rzetelnej pracy. Prowadzi to wszystko do zaskakujących wniosków, że tak zwane fake newsy nie są bynajmniej wymysłem współczesnych mediów.

Atutem książki są też liczne zdjęcia i ilustracje, które oddają klimat epoki.
Reasumując „Seryjni mordercy II RP” to ciekawa, chociaż przerażająca książka. Momentami czyta się ją niczym dobry kryminał. Styl i język autora sprawiają, że czyta się ją bardzo szybko. Pozycja obowiązkowa dla wszystkich interesujących się historią II RP, głównie społeczną.

Wojciech Sobański