Stoicyzm to jednak nie tylko wewnętrzny spokój. Podstawą tej filozofii było przede wszystkim podążanie z prądem. Tak więc musimy odrzucić poglądy neoplatonistów, którzy twierdzili, że każdy jest kowalem własnego losu. Trzeba pogodzić się ze światem i brać to, co jest nam dawane. Walka nie ma sensu. Jest tylko dążenie do harmonii. Co to wszystko ma wspólnego z „Recydywistą”? Zaraz sami się przekonacie.

Główny bohater książki, czyli Walter F. Starbuck (Starbucks bez „s”, ale mimo wszystko nie mylić z siecią popularnych kawiarni), jest świetnym przykładem stoika. Trochę biernego, ale jednak. Jego kariera jest przypadkowa, uwagi pełne cynizmu, a poglądy na świat dobitnie pokazują, że będzie, co ma być (on już wie, że nic nie zmieni, poczeka, popatrzy, nie cofnie kijem Wisły). Warto zwrócić uwagę chociażby na jego relacje z synem. Chciałby mieć lepszego, ale tak w sumie to jego syn też nie ma zbyt dobrego ojca. Tak więc równowaga w przyrodzie jest zachowana. I z podobnym stylem myślenia mamy do czynienia przez całą książkę. Prowadzi nas to do tego, że…

…Vonnegut obśmiewa wszystko i wszystkich. Co prawda nie wali prawdami objawionymi prosto w oczy, jego metody są dużo bardziej subtelne i wyrafinowane, często nikną w gęstwinie tekstu niewyłapane, ale jeżeli się skupimy, to z całą pewnością nieraz docenimy kunszt autora w wytykaniu palcem głupot i stereotypów. Chociażby kariera Waltera – zajmuje on wysokie (ale nie za bardzo) stanowisko w administracji Nixona, robi cokolwiek, aby pokazać, że tak naprawdę jest coś, co uzasadnia istnienie jego funkcji, ale przede wszystkim nikomu nie przeszkadza i na wszystko się zgadza. Tym samym dowiadujemy się ciekawostek o aferze Watergate, o drugiej wojnie światowej, systemie więziennictwa, funkcjonowaniu organizacji związkowych czy kapitalizmie oraz socjalizmie. Niemniej…

…Vonnegut jest trudny w odbiorze (bo nieoczywisty). Weźmy teraz na warsztat tajemniczą korporację RAMJACK. Spółka ta nie dość, że ma prawdopodobnie nigdy niewidzianego właściciela, to jeszcze wydaje się, iż ma wszystko (teraz przesadzam, ale wierzcie mi, ma bardzo dużo). Firma ma jeden cel: gromadzić. Kupować wszystko, co jest dochodowe, i wyciskać jeszcze więcej, a także kupować to, co nie jest dochodowe, i zmieniać w dochodowe. Co ciekawe, korporacja RAMJACK pojawia się w kilku innych książkach Vonneguta i nie zdziwiłbym się, gdyby stanowiła inspirację dla The Walt Disney Company. Spółki, która również kupuje wszystko. A najlepiej konkurencję. Okazuje się więc, że…

…Vonnegut to prawdziwy prorok. Ale nie tylko dlatego „Recydywistę” się świetnie czyta. Autor ma oryginalny styl, dzięki któremu przez lekturę się płynie (i nie tonie), a książkę można połknąć w jeden, góra dwa dni. W końcu w czasach koronawirusa wszystkim potrzebne jest ironiczne spojrzenie na świat oraz spora dawka poczucia humoru. Tylko niech lekki ton książki was nie zmyli. Niektóre prawdy ukryte są pod płaszczykiem humoru. Ale wciąż są prawdziwe. Czasem boleśnie.

„Recydywista” to pozycja warta uwagi. Fajnie jest czasem przeczytać mniej znane dzieło pisarza, co pozwala odkryć zapomniane perełki. Wszyscy się zachwycamy „Rzeźnią numer pięć” czy „Kocią kołyską”. A tu proszę, książka, która nie tylko pozwala się oderwać od szarej rzeczywistości, ale wręcz przekazuje pewne prawdy o życiu. Naprawdę warto zaznajomić się z życiem Waltera F. Starbucka.

Michał Wnuk