W tym miejscu zaznaczę, że jestem wierną fanką twórczości Puzyńskiej (autorka nie pisze tylko kryminałów, ale też literaturę faktu o pracy polskiej policji) i z tomu na tom, tak samo jak apetyt rośnie w miarę jedzenia, rosną oczekiwania moje i zapewne innych czytelników. Niestety z ubolewaniem stwierdzam, że „Pokrzyk” częściowo mnie rozczarował. Ale! – cytując Klementynę – po kolei.

Zacznijmy od tego, że przez większość książki mamy przedstawioną perspektywę Weroniki Podgórskiej – psycholog, żony aspiranta Daniela, która marzy o dziecku. Ciężko będzie mi przedstawić dalszą fabułę bez spojlerów, więc ograniczam opis do minimum. Daniel, oprócz podejmowania prób rozstrzygnięcia swoich dylematów uczuciowych, wciąż walczy z demonami alkoholizmu oraz próbuje udowodnić niewinność swojej przyjaciółki – emerytowanej komisarz Klementyny Kopp. Ta zaś zostaje posądzona o kolejne morderstwo – starszej pani Leokadii Orłowskiej – i ukrywając się przed wszystkim, prawdopodobnie dokonuje swojej osobistej wendety. Emilia Strzałkowska znów pokazuje się od mocnej strony, a tempo wydarzeń związanych z jej osobą jest w „Pokrzyku” powalające. Natomiast główna oś wydarzeń jest związana z siostrami Orłowskimi – Adrianą, Elżbietą i Igą – adoptowanymi córkami zamordowanej Leokadii i zmarłego kilka dni wcześniej Juliana. Ku zaskoczeniu wszystkich na zlecenie jednej z córek, Adriany, rodzinie pomaga prywatny detektyw Mariusz Nowakowski – emerytowany policjant i były mąż Weroniki Podgórskiej. Nim wyjaśni tajemnicę śmierci seniorów Orłowskich, postanawia sprawdzić swoją zleceniodawczynię, bo coś w tej kobiecie budzi w nim podejrzliwość.

Jeśli czujecie się przytłoczeni ilością imion i nazwisk, mogę dodać tylko, że jest ich dużo więcej i chyba najwięcej z jedenastu części sagi. I działa to zdecydowanie na niekorzyść odbioru powieści. Tak samo jak zmiana sposobu narracji. Analogia do „Boskiej komedii” Dantego i zatytułowanie kolejnych części powieści od „Piekła” po „Raj” byłoby ciekawym zabiegiem, gdyby nie to, że połowa książki przypomina nieco piekło przez to, że losy rodziny Orłowskich i powiązania kolejnych członków tej niesfornej familii trącą brazylijską telenowelą. Mało tu też pracy operacyjnej policji, samego prowadzenia śledztwa, co powoduje, że „Pokrzyk” czyta się raczej jak obyczajówkę, a nie rasowy kryminał, a zazwyczaj autorka utrzymywała te gatunki w równowadze.

O ile trupy ścielące się gęsto interesowały mnie mniej, o tyle tajemnica płonącego chłopca w stodole sprzed lat już zdecydowanie bardziej. Wszystko zostało zamiecione pod dywan w latach 70., ale jak się okazuje, swój udział w tych tragicznych wydarzeniach miała Klementyna. Od samego początku powieści byłam ogromnie ciekawa, o co chodzi z tym pokrzykiem i klaunem. Żałuję, ale te kwestie zostały potraktowane troszkę po macoszemu. Początkowy dyskomfort i świetny mroczny, a nawet horrorowy klimat, który czytelnik może poczuć choćby w opisie dworku we Wnykach (ściany z napisem „Umrzesz”), zostają zaprzepaszczone w dalszej części powieści. Stąd w mojej ocenie autorka bardzo nierówno poprowadziła fabułę.

Nie wszystko jednak było złe, bo po momentach lepszych i gorszych zakończenie – przynajmniej mnie – kompletnie zaszokowało. Ostatnie strony opowieści, jak i epilog, wbijają w fotel, a zasada Klementyny: „Nie ufaj nikomu” znajduje swoje dosłowne odzwierciedlenie w śmierci jednej z głównych postaci świata Lipowa. Kogo, oczywiście nie zdradzę, napiszę tylko tyle, że mojej ulubionej, i tym samym zachęcam do lektury, aby przekonać się na własnej skórze, czy inna konstrukcja powieści wpływa na odbiór intrygi.

Co zauważalne, w „Pokrzyku” nie mamy już wcale do czynienia ze starymi mieszkańcami Lipowa – Pawłem Kamińskim czy Markiem Zarembą. A szkoda. Laura Fijałkowska i Jan Jasiński – nowe władze na lipowskim posterunku – rządzą twardą ręką i nie tworzą zgranego duetu, co widać szczególnie w częściach przedstawiających przesłuchanie Klementyny. Warto jednak przeczytać dla tych, którzy zostali – bohaterów, z którymi czytelnik mógł się zżyć przez 5 lat od wydania „Motylka”. Daniel Podgórski na pewno nie jest tym spokojnym misiem z początkowych części, a Emilia Strzałkowska pokazuje ostry pazur. O Weronice nie będę się wypowiadać, bo już przy okazji wcześniejszych recenzji sagi Puzyńskiej dałam wyraz swojej opinii o kreacji tej bohaterki. Za to przeszłość Klementyny jest nadal fascynująca, jak i jej postać, której jak zawsze trochę za mało w powieści.

Reasumując, powieść jest dobra, ale po tomach bardzo dobrych, jeśli nie rewelacyjnych, oczekiwałam od autorki czegoś innego. Na pewno są czytelnicy, którym taka zmiana będzie odpowiadać, ja jednak wolę „starą” Puzyńską. Niemniej końcowy cliffhanger jest tak mocny, że choćby z okrutnej ciekawości na pewno sięgnę po kolejny tom. To chyba jest największa zachęta dla przyszłych odbiorców „Pokrzyku”, że świat Lipowa i okolic jest mimo wszystko wciąż magnetyzujący.

Alicja Klebba