W Roku Korczaka do rąk czytelnika trafia wysmakowany edytorsko album stanowiący swego rodzaju pomnik postawiony wybitnemu pedagogowi, który sam daleki był od stawania na piedestale. Dwujęzyczna książka (polsko-angielska) jest również kroniką i wstrząsającym pamiętnikiem, wzruszającą opowieścią o losach Janusza Korczaka i jego wychowanków. Ludzie boją się śmierci, bo nie umieją cenić życia*. On to potrafił, znajdując nawet w największym niepowodzeniu dobre strony, pocieszał smutnych i wątpiących.

"Fotobiografia" w głównej mierze składa się z chronologicznie ułożonych zdjęć, dokumentujących codzienne życie pedagoga, jego dzieci, różnych ludzi dobrej woli, ulic i warszawskich kamienic. Tych miejsc już nie ma, pozostały zatrzymane w kadrze chwile: uśmiech dziecka, zawstydzone spojrzenie, skrzypiąca huśtawka. Autor ukazuje sylwetkę Doktora w szerokim kontekście, stąd w książce pojawiają się reprodukcje obrazów, wiersze, przedruki z czasopism i osobistych dokumentów, ilustracje nawiązujące do jego życia i twórczości. Główną osią albumu są przede wszystkim myśli i cytaty z publikacji pedagogicznych, dające pełny obraz na wskroś humanistycznej postawy dyrektora Domu Sierot.

Słowa, słowa, słowa…** Ich nadmiar mógłby niepotrzebnie zakłócić cichą kontemplację, niech więc przemówią obrazy. Tekst, doskonale zresztą dopasowany do obrazu, jest tylko ich uzupełnieniem. Koniecznie trzeba na dłużej zatrzymać się przy kalendarium złożonym z fotografii portretowych Doktora. Wraz z upływem czasu widać, jakie piętno odciskał na twarzy Janusza Korczaka coraz mocniej wiejący wiatr historii. Nie pozbawiło go to jednak wrażliwości na krzywdę i niesprawiedliwość, zwłaszcza na niedolę małych podopiecznych, z którymi był do samego końca. Po prostu trzeba uzbroić się w pokorę wobec zjawisk(…)***.

Piękna szata graficzna, dopracowane szczegóły, przemyślana zawartość i stonowane kolory składają się na album ponadczasowy i uniwersalny. Współzałożyciel Towarzystwa Nasz Dom pozostawił po sobie bogatą spuściznę, która dziś jest bezcennym źródłem wiedzy o dziecku. Dobry wychowawca, który nie wtłacza a wyzwala, nie ciągnie a wznosi, nie ugniata a kształtuje, nie dyktuje a uczy, nie żąda a zapytuje – przeżyje wraz z dziećmi wiele nat­chnionych chwil****. 

Album symbolicznie zamyka zdjęcie ludzi stłoczonych na Umschlagplatz. Ostatnia karta tej biografii jest jednocześnie ostatnim rozdziałem życia Dobrego Doktora, jego dzieci i najbliższych współpracowników. Metaforycznie przedstawione zakończenie budzi skojarzenia z ostatnim kadrem filmu "Korczak" Andrzeja Wajdy. Życie moje było trudne, ale ciekawe*****, uznał Janusz Korczak. Być może nawet nie przypuszczał, ile prawdy kryje się za tym stwierdzeniem.

Magdalena Świtała

* Fotobiografia, Maciej Sadowski
** Hamlet, William Szekspir
*** Fotobiografia, Maciej Sadowski
**** id.
***** id.