Przyznaję uczciwie, że nie lubię literatury obozowej. Już w szkole omijałam ją szerokim łukiem, z obojętnością przyjmuję więc także renesans gatunku i bijące po oczach tytuły bestsellerów. Zapomniałam nawet, że ktoś proponował mi przeczytanie powieści "Żółty ptak śpiewa" i gdyby książka nie przyszła do mnie pewnego dnia w niepozornej paczuszce, na pewno bym po nią nie sięgnęła. Jak wiele bym wówczas straciła. Sugestywna, ale nie bazująca na opisach obrzydliwości relacja Żydówki i jej ukochanej córki, rozdzielonych wojenną pożogą, to prawdziwy wyciskacz łez dla wrażliwych czytelników. Zwłaszcza w sytuacji, gdy Róża i Szira muszą przywyknąć do ukrywania się w spartańskich warunkach i przeżyć w ciszy żałobę po bliskich, a w ich wspomnieniach wciąż żywe są obrazy dawnego szczęśliwego życia. I choć los zmusza je do coraz trudniejszych decyzji i poświęceń, więź matki i córki nie znika nawet na chwilę. Najlepsze w tej powieści jest to, co u wielu autorów kuleje i bywa tuszowane zwrotami akcji, czyli bohaterowie. Nie ma w tej powieści ani jednej postaci, której działania byłyby jednoznacznie dobre lub złe, włączając w to główne bohaterki. Wszyscy mają bardzo dopracowane charaktery i tyle samo pierwiastka dobra, ile zła. Poznawać ich zaczynamy od gospodarza Henryka i jego żony. Ukrywają oni okruchy żydowskiej rodziny, ale ich czyn nie do końca nosi znamiona heroizmu, bo przynajmniej jedno osiąga wymierne korzyści. Dach nad głową Sziry i Róży bywa niepewny, kiedy strach bierze górę nad odruchem dobra, ale zdarzają się też niezwykłe w tych czasach wyrazy czułości i troski. Także zakonnice, które chronią Szirę przed niemieckimi nalotami nie są postaciami, które spłynęły wprost z nieba, a już na pewno nie można tego powiedzieć o innych dzieciach przebywających pod opieką klasztoru. I tak w zasadzie wszyscy, których matka i córka spotykają podczas swojej tułaczki, to prawdziwi, wielowymiarowi ludzie, ze skazami charakteru i indywidualną historią. Doprawdy tytaniczną pracę trzeba było wykonać, żeby to wszystko zaplanować i zmieścić w nieco ponad trzystu stronach. Bardzo podoba mi się także rola, jaką muzyka odgrywa w rozwoju fabuły. Szira od wczesnego dzieciństwa wykazuje cechy muzycznego geniusza. Nic w tym dziwnego, pochodzi z rodziny uzdolnionych instrumentalistów i od najmłodszych lat towarzyszy jej odgłos smyczka przesuwanego po strunach. Już w ciasnej stodole wyraźnie woli uczyć się nut niż liter i powtarzać w głowie zasłyszane nocą melodie. Zmuszona do rozłąki z matką, w klasztorze odnajduje pociechę w porzuconych skrzypcach. A tytułowy żółty ptak, wytwór wyobraźni dziecka zmagającego się z jedną traumą po drugiej, nie opuszcza jej nigdy, wyśpiewując do ucha kolejne melodie. Ja też, jako osoba związana z muzyką, słyszałam te tony podczas czytania, a ten motyw znacznie wpłynął na mój odbiór powieści. Dziwnie jest pisać pełną zachwytów recenzję książki, która opowiada o takich okropieństwach. Kiedy jednak dobry pomysł na fabułę spotyka się z talentem literackim, Jej odbiór bez muzyki na pewno nie byłby taki sam. To właśnie ten motyw, w połączeniu z naprawdę rewelacyjną konstrukcją postaci i wyrażoną ze smakiem wrażliwością autorki, dało efekt krótkiej, treściwej i godnej zapamiętania powieści. Za możliwość jej przeczytania i zrecenzowania serdecznie dziękuję Wydawnictwu Otwarte.