"Ulana" to jeden z pierwszych utworów ludowych Kraszewskiego. Powstała w 1841 roku, a wydana została w Wilnie dwa lata później. Beznadziejna miłość tytułowej bohaterki Ulany do Tadeusza staje się pretekstem do ukazania stosunków społecznych panujących na ówczesnej polskiej wsi. Warunki życia chłopów, a także przesądy szlachty, traktującej poddanych jako istoty niższego gatunku doprowadzają do tragedii - samobójczej śmierci. Opisy wsi i epizodyczne postacie chłopskie wprowadzają do powieści nowatorski walor realizmu, choć styl narracj wywodzi się z poetyki romantycznej.