Zamierzamy zastanowić sie w tej książce nad niektórymi współ-zależnościami oraz analogiami dziejów Polski i innych krajów w latach 1918-1939. Nie będzie to wykład historii Polski na tle dziejów powszechnych, lecz próba wskazania wybranych wzajemnych związków, podobieństw oraz różnic. Niektóre z owych zagadnień stanowiły już przedmiot zainteresowania wielu badaczy, inne są jeszcze znane niezbyt dokładnie lub prawie wcale. Będzie to powodować nieuniknione dysproporcje w przedstawieniu rozmaitych kwestii, a także łatwo dostrzegalne luki. Pragniemy podkreślić, że nawet tam, gdzie postęp badań okazał się w ostatnich dziesięcioleciach szczególnie owocny, utrzymują się między historykami istotne rozbieżności poglądów, sa formułowane odmienne oceny i wnioski. Prezentujemy więc nie raz na zawsze ustalone prawdy, lecz jedynie stanowisko, które uważamy za uzasadnione obecnym stanem wiedzy, choć niekoniecznie podzielane przez innych historyków. Dopiero przyszłość może przyznać rację jednej ze stron uczestniczących w tych polemikach. Być może zresztą okaże się, iż rzeczywistość była bardziej złożona i każdy ze współczesnych badaczy zdołał uchwycić tylko jeden jej fragment.