rozwiń zwiń

Czy wśród polskich autorów i autorek książek panuje równouprawnienie? Poznaj wyniki badania

Anna Sierant Anna Sierant
24.07.2023

Badacze z Instytutu Nauk o Informacji i Mediach Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Wydziału Informatyki i Telekomunikacji Politechniki Wrocławskiej przeprowadzili badania rozkładu płci autorów polskich i niemieckich – przyjrzano się milionom publikacji opublikowanych w niemałym przedziale czasowym – ponad 200 lat. Z badań płyną bardzo ciekawe wnioski.

Czy wśród polskich autorów i autorek książek panuje równouprawnienie? Poznaj wyniki badania viarami (https://pixabay.com/pl/users/13458823/), Pixabay, via Canva

Miliony publikacji zbadanych pod kątem płci ich autorów (i autorek)

Jak zauważył jeden z autorów badania, prof. Adam Pawłowski z Uniwersytetu Wrocławskiego, cytowany przez Karolinę Duszczyk z PAP w jej tekście o tym właśnie badaniu, to autorstwo książek stanowi jedną z najlepszych, a jednocześnie najstabilniejszych miar równouprawnienia. W ciągu ostatnich 200 lat w Europie Wschodniej zmieniały się przecież granice, systemy walutowe, a także polityczne, a autorzy i autorki niestrudzenie cały czas pisali.

Naukowcy przyjrzeli się ogromnej liczbie publikacji autorstwa kobiet i mężczyzn z Polski i z Niemiec – przyjrzano się dziełom z przedziału czasowego od roku 1801 do roku 2021. Przeanalizowano dwie bibliografie – polską, opartą na zbiorach Biblioteki Narodowej, oraz niemiecką, tworzoną przez Deutsche Nationalbibliothek. Z polskiej bazy danych zbadano aż 1,5 miliona rekordów, a z niemieckiej – 7,5 miliona. Autorzy badania postawili sobie za cel porównanie, jak rozkład autorów i autorek według płci kształtował się przez te ponad dwa wieki – czy i co się zmieniło? Czy kobiety i mężczyźni podejmują zazwyczaj w swoich książkach tę samą, czy różną tematykę? Jak zaznaczył Adam Pawłowski w rozmowie z PAP:

Sytuację bieżącą i skalę zmian mogą ujawnić dopiero analizy wielkich zbiorów danych w długim przedziale czasowym. Wielkie dane są niewrażliwe na spektakularne wykładniki statusu kobiet, np. eksponowane stanowiska w polityce czy nagrody.

Jak również zaznaczają badacze, do tej pory aby zbadać procesy społeczne związane z równouprawnieniem, zazwyczaj stosowano narzędzia ekonomiczne, prawne, takie jak analiza dochodów, siły nabywczej czy praw nadanych. Tymczasem, jak zaznacza prof. Pawłowski, do napisania monografii, podręcznika, poradnika czy dzieła literackiego (prozatorskiego, poetyckiego) potrzebne są nie tylko dobre chęci, ale i wykształcenie, środki finansowe, oczytanie i odpowiedni poziom intelektualny, a więc wszystko, co należy do zmiennych statusu społecznego i ekonomicznego, a co jednocześnie dla tradycyjnej ekonomii czy socjologii historycznej może być nieuchwytne. Jak dodaje prof. Pawłowski: „Oprócz tego do wydania książki konieczna jest akceptacja społeczna osoby autora, uwzględniająca płeć i pochodzenie”. Badacz jako przykład podaje publikacje z dziedziny fizyki czy chirurgii – w XIX wieku kobiety miały bardzo małe szanse na to, by ich dzieła z tego zakresu wydano – wydawca nie mógłby liczyć na to, że czytelnicy sięgną po książkę napisaną na ten temat przez panią, a nie pana.

Wiele się zmieniło, ale jedna rzecz pozostaje niezmienna

No dobrze – ile książek piszą więc obecnie mężczyźni, a ile kobiety? Przypomnijmy, że jeszcze 200 lat temu panie tworzyły tylko 1 na 20 publikowanych książek, dzisiaj widać, jak ogromne zmiany nastąpiły – proporcje są niemal wyrównane i zarówno w Polsce, jak i w Niemczech kobiety są autorkami około 43 procent wszystkich publikacji.

Co ciekawe, jeśli chodzi o tematykę publikowanych dzieł, podział zainteresowań nadal różni się ze względu na płeć – i tu znów Polska i Niemcy wypadają podobnie. Choć sami badacze „nie mogli w to uwierzyć”, współcześnie panowie nadal częściej piszą książki o inżynierii, polityce, nauce, religii, ekonomii, a panie – o edukacji, sferze uczuciowej, rodzinie, dzieciach. Jak interpretować te wyniki? Czy kobiety i mężczyźni wybierają konkretne tematy nadal – w XXI wieku – ograniczeni rolami społecznymi, tym, co narzuca im środowisko? Prof. Pawłowski i współautor badania, dr inż. Tomasz Walkowiak, opowiedzieliby się jednak za inną interpretacją – i kobiety, i mężczyźni piszą, ich zdaniem, o tym, co je czy ich interesuje. „Otoczenie kulturowe w żaden sposób tego nie ogranicza, jak to miało miejsce w XIX wieku”.

Badanie wykazało również, że kobiety częściej niż mężczyźni piszą książki klasyfikowane jako „książki dla dzieci”, „książki kucharskie”, „romanse”, ale także „elementarze” i „bibliografie”. Podobna liczba kobiet i mężczyzn tworzy teksty skatalogowane jako „nauka”, „proza”, „poradnik”. W pozostałych kategoriach dominują mężczyźni, a największą różnicę widać w „mowach” (politycznych i społecznych) – książki na ten temat napisało tylko 3 procent pań. W badaniu nie wzięto pod uwagę osób, które tworzą publikacje i określają się jako osoby niebinarne.

Całe badanie znajduje się pod tym linkiem

A jakie jest wasze zdanie? Czy rzeczywiście można powiedzieć, że kobiety i mężczyźni interesują się daną tematyką, bo tak sami postanowili, niezależnie od wychowania przez rodziców, wpływu nauczycieli podczas edukacji, presji środowiska? Czy możemy mówić o równouprawnieniu płci wśród osób piszących?

Źródło: PAP


komentarze [32]

Sortuj:
więcej
Niezalogowany
Aby napisać wiadomość zaloguj się
Marzec  - awatar
Marzec 31.07.2023 16:12
Czytelnik

Dużo lepszymi w tej kwestii byłyby nie informacje o tym, o czym pisze większość kobiet, tylko jak w skali czasu za sprawą postępujących dążeń do równouprawnienia powiększała się ilość kobiet piszących na te "męskie" tematy, do których wcześniej nie miały dostępu.

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post
awatar
konto usunięte
30.07.2023 22:40
Czytelnik

Użytkownik wypowiedzi usunął konto

Vespera  - awatar
Vespera 30.07.2023 13:47
Czytelniczka

Jestem pod wrażeniem, jak ostatnio lubimyczytać próbuje jechać na „szokujących” tematach, które tak naprawdę szokujące nie są. Smutno tylko patrzeć na komentarze… Może nie pod tym, ale pod innymi postami robi się rynsztok i przydałaby się sprawniejsza moderacja. Jeśli będzie przyzwolenie dla użytkowników, by nazywali mnie (pośrednio, ale jednak) nienormalną, groźną dla...

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post więcej
nordvargr  - awatar
nordvargr 30.07.2023 11:40
Czytelnik

To, że kobiety postępują zgodnie ze swoja wolą i mają na to gwarancje prawne (a w Polsce to i kulturowe, bo kto niby prowadził gospodarstwa, biznesy jak ten i owien poszedł na powstanie i se zginał), to oczywista oczywistość, i niech się niemiaszki schowają ze swoją bardzo młodziutką w porównaniu z nami demokracją, jak i jej stosowaniem. Mnie interesuje, kto za to płaci? Za...

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post więcej
n4y  - awatar
n4y 27.07.2023 22:44
Czytelnik

Równouprawnienie to (jak sama nazwa wskazuje) równe prawa.
Wszelkie ingerencje w tę prostą zasadę, niezależnie od deklarowanych motywacji, to zaprzeczenie równouprawnienia. Przerabialiśmy to już wielokrotnie, chociażby w formie "punktów za pochodzenie", dzięki którym tak wielu idiotów wykreowano na nową elitę.

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post
Lucious_the_Layle  - awatar
Lucious_the_Layle 26.07.2023 09:24
Czytelnik

Szczerze to spodziewałem się jakiejś propagandy, a tu nie ma nic ani treści ani przekazu.
Dobrze, że krótki i człowiek nie zmarnował czasu 

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post
Lis Gracki - awatar
Lis 25.07.2023 15:51
Bibliotekarz

Ojej, trochę mamy tutaj do czynienia z niezrozumieniem tego badania.

Pierwsza sprawa:

"Czy możemy mówić o równouprawnieniu płci wśród osób piszących?"

Czym jest równouprawnienie? Jest to:  prawna równość różnych podmiotów prawnych w ramach określonego systemu prawnego.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Równouprawnienie

Czyli czy kobiety i mężczyźni mają zagwarantowane...

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post więcej
Necator  - awatar
Necator 25.07.2023 18:02
Czytelnik

@Lis Gracki 
Nie tylko clickbaitem, ale także podnośnikiem ciśnienia. Jak widzę takie teksty, to mam ochotę dać autorowi artykułu ignora.

Jest jednak równouprawnienie w tej kwestii:
https://lubimyczytac.pl/socjopaci-sa-wsrod-nas-wywiad-z-autorem-wstrzasajac...

Zgodnie z panującą na forum urawniłowką, proponuję poprawić tytuł na "Socjopatki i socjopaci są wśród nas". A to...

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post więcej
Lis Gracki - awatar
Lis 25.07.2023 19:28
Bibliotekarz

@Necator masz rację. Dość znamienne jest, że autorka artykułu postawiła pytanie z tezą:

"Jak interpretować te wyniki? Czy kobiety i mężczyźni wybierają konkretne tematy nadal – w XXI wieku – ograniczeni rolami społecznymi, tym, co narzuca im środowisko?"

Znając wcześniejsze artykuły autorki, równie dobrze mogłaby nie stawiać znaku zapytania i "czy" na początku. Powiedzmy...

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post więcej
Necator  - awatar
Necator 25.07.2023 20:32
Czytelnik

@Lis Gracki 
Fakty mówią inaczej? Cóż, tym gorzej dla faktów...
A znając wcześniejsze artykuły autorki, równie dobrze można byłoby zakończyć wszelkie pytania słowami: "...i dlaczego jest to wina mężczyzny?"

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post
Niezalogowany
Aby napisać wiadomość zaloguj się
WiktorWektor  - awatar
WiktorWektor 25.07.2023 14:25
Czytelnik

Żaden zbiór ludzki nie jest homogeniczny, można zatem wziąć dowolną zmienną i znaleźć różnice pomiędzy dowolnie zdefiniowanymi podzbiorami. Na przykład wśród kobiet o niewielkim doświadczeniu zawodowym, osoby o blond włosach zarabiają mniej niż o innym kolorze włosów, z czasem jednak trend się odwraca i zarabiają więcej. (Dechter w Labour Economics 32, 2015). 

Można się...

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post więcej
Doksa  - awatar
Doksa 25.07.2023 10:06
Czytelniczka

Ciekawe badanie. Te "mowy" rzeczywiście zaskakują. Sądzę, że jakaś różnica w zainteresowaniach będzie zawsze, ale tak jak sugeruje profesor Pawłowski – tło autora nigdy nie jest bez znaczenia. Pewnie liczne czynniki społeczne popychają mężczyzn bardziej w jednym, kobiety bardziej w drugim kierunku, pomimo postępu, jaki cywilizacja poczyniła już w tym zakresie. Nie sądzę,...

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post więcej
Yahol  - awatar
Yahol 25.07.2023 13:55
Czytelnik

Czyli rysujesz koszmarną wizje cywilizacji "równouprawnionej", gdzie nie ma różnic miedzy mężczyzną i kobietą!? Toż to istny horror i materii pomieszanie!
Nie tylko nie chce takiego świata, ale jestem gotów z nim walczyć!!! 
Dla jasności: jestem właśnie taką niemłodą osobą, zupełnie pod tym względem niewyrozumiałą!!! 

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post
tzaw  - awatar
tzaw 25.07.2023 14:16
Czytelnik

Mowy bardzo mnie rozbawiły. Nie wiem, czy wynika to z uwarunkowań kulturowych, czy leży po prostu w męskiej naturze, ale mężczyźni o wiele częściej i chętniej zabierają głos w każdej możliwej sprawie. Kiedyś Deutschlandfunk, niemiecki publiczny nadawca, zrobił audycję na ten temat, bo sam zauważył, że zdecydowana większość telefonów od słuchaczy pochodzi od mężczyzn. W...

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post więcej
Yahol  - awatar
Yahol 25.07.2023 16:52
Czytelnik

@tzaw - masz całkowita racje!! Ja np. jestem facetem(!), znam się na wszystkim(!), i mogę się wypowiadać na każdy temat(!). (czasami to nawet mądrze!)

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post
Doksa  - awatar
Doksa 25.07.2023 18:24
Czytelniczka

@Yahol Ktoś chyba widzi to, co chce, bo powiedziałam przecież, że według mnie jakaś różnica zostanie zawsze 😅. Zastanawiam się nad przyczynami niektórych różnic i stwierdzam chyba oczywisty fakt, że czasy się zmieniają i różnice między płciami się zacierają. 

@tzaw O tak, w internecie także kiedy jest pytanie do kobiet, co drugi komentarz zaczyna się od "jestem mężczyzną,...

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post więcej
Lis Gracki - awatar
Lis 25.07.2023 19:32
Bibliotekarz

@Doksa czy uważasz, że kobiety i mężczyźni są tacy sami? Ich mózgi działają w taki sam sposób? Ich sposób postrzegania rzeczywistości jest taki sam?

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post
Doksa  - awatar
Doksa 25.07.2023 21:37
Czytelniczka

@Lis Gracki Nie, są badania przeciw temu. Pewne różnice występują. A skąd to pytanie? Nie sugeruję tego. Uważam, że różnica w zainteresowaniach czy zawodach kobiet i mężczyzn częściowo wynika z uwarunkowań kulturowych, częściowo z różnic naturalnych. 

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post
Lis Gracki - awatar
Lis 27.07.2023 11:51
Bibliotekarz

W takim razie się zgadzamy  😇

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post
Niezalogowany
Aby napisać wiadomość zaloguj się
Metatron  - awatar
Metatron 25.07.2023 09:32
Czytelnik

Odpowiadając na pytania na końcu tekstu – tak, możemy uważać, że poszczególne tematy zwyczajnie interesują ich autorów, bądź mają wykształcenie w tym kierunku. A nikt rozsądny nie zdobędzie wykształcenia w dziedzinie, która go nie obchodzi. Trzeba to zaakceptować, a nie z tym walczyć i doszukiwać się dziury w całym.
Czy jest równouprawnienie wśród osób piszących? Książkę...

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post więcej