Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Ci, którzy chcą zaprząc nienawiść i żal do własnych celów, próbują zachwiać równowagę historii. Wyjmują wydarzenia z kontekstu; próbują obwiniać drugą stronę i starają się nas przekonać, że zdarzenia historyczne są problemami dnia dzisiejszego. Jeśli mamy położyć kres temu cyklowi nienawiści i przemocy, musimy postępować dokładnie odwrotnie. Trzeba pokazywać, że konkurencyjne poglądy mogą współistnieć. Trzeba pokazywać w jaki sposób dawne okrucieństwa wpisują się w historyczny kontekst oraz że wina nie dotyczy tylko jednej grupy, lecz wielu. Zawsze musimy się starać odkryć prawdę, zwłaszcza jeśli chodzi o dane liczbowe, lecz potem odłożyć ją na półkę. To w końcu historia i nie powinniśmy pozwalać, by zatruwała teraźniejszość.

Wypaczone fakty są dużo bardziej niebezpieczne niż rzeczywistość.

Prawda jest taka, że stworzone przez wojnę moralne grzęzawisko nie oszczędziło nikogo. Ludzie wszystkich narodowości i wszystkich opcji politycznych byli - w bardzo różnym stopniu oczywiście - zarazem ofiarami i oprawcami. I tak jak obecnie historycy wciąż się starają, by postrzegać te kwestie w rozmaitych odcieniach szarości, co jest niezbędne dla ich właściwego zrozumienia, tak naturalne jest, że w tamtym czasie większość ludzi, wciąż cierpiących na skutek wojennych wydarzeń, była w stanie widzieć sprawy jedynie w czerni i bieli. Polityczna i narodowościowa polaryzacja, którą czasami zauważamy i dzisiaj, w 1945 roku była wyraźna i wszechobecna.

Druga wojna światowa nie była zatem jedynie tradycyjnym konfliktem terytorialnym, była to także wojna ras i ideologii, w obrębie której toczyły się dziesiątki lokalnych konfliktów.

To nie wspomnienie grzechów przeszłości powoduje nienawiść, lecz sposób, w jaki je przywołujemy.