Jesteśmy społecznością, która kocha książki

książka napisana zgodnie z regułami sztuki historiograficznej, chociaż nawet w swoim czasie (czyli 30 lat temu) mało odkrywcza. Niemniej na polskim gruncie wówczas potrzebna. Niestety, od tego czasu znacznie się zdezauktualizowała. Fakt, w w kwestii polityki Niemiec czy Włoch od roku 1991 nie powiedziano wiele nowego. Jednak po otwarciu części archiwów brytyjskich, a także po zbadaniu części prywatnych archiwów brytyjskich, historiografia trochę posunęła się do przodu. Przede wszystkim poddano w wątpliwość dominująca dotąd tezę o dwulicowej grze Brytyjczyków, którzy niby to się nie mieszali, a faktycznie popierali Narodowców. Nieco pojawiło się też nowego na temat Francji. Przede wszystkim w tym sensie, że na pierwszym planie znalazła się sprawa głębokich wewnętrznych podziałów w społeczeństwie francuskim, co warunkowało bardzo ostrożną i neutralną politykę rządu. Jednak UK i Francja to pikuś w porównaniu z tym, co powiedziano w kwestii ZSRR. Na temat radzieckiego zaangażowania pokazało się sporo prac, w tym bardzo szczegółowych - np. ZSRR a problem kataloński w latach 1936-1939. Rewizji uległa hierarchia celów Moskwy, jak je widzi historiografia; jako cel numer jeden wyłoniła się próba stworzenia na bazie wojny domowej radziecko-brytyjsko-francuskiego aliansu przeciw Niemcom. Oczywiście aliansu, za pomocą którego Ziutek Słoneczko planował napuścić na siebie Niemców z jednej strony, a Brytoli i Francuzów z drugiej. Ten cel był dla ZSRR ważniejszy niż wygranie wojny czy choćby zdominowanie polityczne strefy republikańskiej. Tymczasem ten wątek w książce Koszela jest potraktowany bardzo per noga.