Ian Sayer

Hitler. Jego nazwisko wyzwala w ludziach skrajne emocje. Nienawiść, pogarda, strach, podziw czy- choć trudno w to uwierzyć- uwielbienie. Wszystko da się uzasadnić. Na nienawiść i pogardę pracował całe życie, strach- nie opuszcza ludzi tak łatwo, podziw- dla wielkiego umysłu stratega i wreszcie uwielbienie- okazywane mu przez pseudo- nazistowskie ugrupowanka, wykrzykujące z zapałem koślawy hymn III Rzeszy . Dzięki książce, w której punktem wyjścia są relacje nawiązywane z kobietami, można spojrzeć na niego nie przez pryzmat wojny, którą rozpętał, nie przez pryzmat bitew, manewrów strategicznych czy propagandowych wystąpień. Może to właśnie tak bardzo mnie przeraziło- to chwilowe „zapomnienie” jego zbrodni. I kiedy zaczęłam współczuć serdecznie temu małemu, zakompleksionemu człowieczkowi, który przyczynił się do śmierci jedynej kobiety, która – jak sam twierdził- kochał, kiedy zaczęłam uśmiechać się pod nosem czytając o narzeczeńskich awanturach, które wybuchały między nim a Ewa Braun, o jej połajankach, kiedy próbowała wpłynąć na estetykę jego ubioru… cóż przeraziłam się wtedy swoich myśli, tego, że największy zbrodniarz i zwyrodnialec budzi we mnie uczucia zgoła inne niż odrazę i niechęć. Uczucie wstydu i zażenowania, które mnie ogarnęło mogę porównać jedynie do tego, które towarzyszyło mi kiedy uświadomiłam sobie współczucie, którym obdarzam Humberta – bądź co bądź- pedofila z Lolity Nabokova. Być może dla osób bliżej zapoznanych z tematyką życia prywatnego Hitlera, książka nie jest sensacyjna- nie odkrywa niczego nowego i niewiele wnosi do badań historycznych. Ja jej wartość mierze raczej emocjami, które we mnie wyzwoliła- pierwszy raz uświadomiłam sobie, że morderca milionów, odrażający potwór, był człowiekiem- takim jak ja, Ty czy dowolna osoba mijana na ulicy. Do tej pory odczłowieczałam go- zwyrodnialec, tyran, ktoś bezbrzeżnie zły, nie mógł w moim umyśle śmiać się, kochać, żartować- nie mógł przejawiać żadnych uczuć wyższych. Był zły i już. Czarno- biały podział świata jest dość wygodny i muszę przyznać , ze zaburzenie go o choćby jeden cień szarości zasiało ziarno niepewności, które we mnie kiełkuje i ma się dobrze.