Czesława Endelmanowa-Rosenblattowa

Nie mamy w naszej, polskiej, literaturze zbyt wielu przedstawień życia w małych miasteczkach przed Drugą Wojną Światową. Mamy oczywiście wiele opowiadań i powieści dziejących się w dworkach szlacheckich, mamy trochę literatury wielkomiejskiej, mamy sporo o życiu na wsi, zwłaszcza na początku stulecia. A miasteczka chyba rzadko istnieją w świadomości. Jest to chyba dość proste do wytłumaczenia, bo polskie miasteczka z tego kresu należą raczej do literatury jidysz, z której duża część jest nieznana a często w ogóle nigdy nie przetłumaczona. Tu jest trochę inaczej bo Czesława Endelmanowa napisała od razu po polsku o życiu kilkanaście historyjek o życiu w jakimś (albo w wielu) nieokreślonym miasteczku. Nie jest na dobrą sprawę ważne, w którym konkretnie, bo pewnie w każdym zdarzały się podobne sytuacje i mieszkali podobni ludzie. Wszędzie mieszkała jakaś Chaja Rybiarka, jakaś Dwojra Pierzarka albo jakiś Uszer Pchełka. A już na pewno każde żydowskie miasteczko miało swego wariata albo wariatkę. I wszędzie zdarzały się podobne historie: smutne, wesołe, dramatyczne albo mistyczne. Niby nie takie bardzo różne jak historie wśród Polaków a jednak mające dla nas pewien egzotyczny klimat. Nie wiadomo gdzie to się dzieje ale i nie bardzo wiadomo kiedy to się dzieje. Trochę elementów wskazuje na to, że jeszcze w zaborze rosyjskim ale inne wskazują, że na pewno już w Polsce. Ale w sumie czy to bardzo ważne? W końcu w takich miasteczkach niewiele się zmieniało. To jest taki piękny drobiazg, z którego bardzo się cieszę. Wspierajcie Wolne Lektury!