Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Zasiedlanie Ziem Zachodnich po wojnie to temat b.ciekawy dla mnie osobiście, bo jestem potomkiem osadników. Niewiele jest poważnych książek na ten temat, a wyobraźnię masową kształtuje głównie znakomita komedia `Sami swoi', którą znam na pamięć. W tej skromnej książeczce dostajemy wybór wspomnień osadników; wyłania się z niej obraz całkiem różny od `Samych swoich'. Przede wszystkim mamy gehennę samych przesiedleń, jazdę miesiącami w bydlęcych wagonach na zachód, stanie tygodniami na stacjach, głód, rabunki. Mamy też wielką tęsknotę za rodzinnymi stronami i pozostawionymi tam krewnymi. Wspomina Michał Sobków: „Zostawiliśmy na wschodzie dom. Był ulepiony z gliny, pokryty strzechą, z klepiskiem zamiast podłogi, z dwoma izbami przedzielonymi sienią, ale nasz własny, rodzinny. Ten, w którym teraz mieszkamy, jest w porównaniu z nim pałacem, a mimo wszystko dziwnie obcy.” Powszechne są bestialstwa Armii Radzieckiej, która rabuje, podpala, kradnie, gwałci, pije na umór, jest prawdziwym dopustem bożym przesiedleńców. I jeszcze, bogate, zadbane, niezniszczone przez wojnę miasta (Legnica),które dość szybko stają się łupem szabrowników i żołnierzy sowieckich, po pewnym czasie już takie bogate i zasobne nie są. Jest wreszcie powojenny bandytyzm: morderstwa, kradzieże, szabry, powszechne zdziczenie obyczajów. Nikt nie jest pewien jutra. W tym ciemnym obrazie wyróżniają się pozytywne opowieści: Cyryla Priebke który tworzył od podstaw szkołę w Drezdenku, i Stanisława Szymańskiego który uruchomił młyn poniemiecki. Ale bardzo szybko dobre rzeczy się kończą: Priebkego wyganiają towarzysze bo jest niepewny politycznie, a młynarza władza ludowa niszczy domiarami i wypędza z młyna... Tak, że zamiast komedii mamy obraz raczej smutny, ale daleko bardziej prawdziwy.