Akcja "Falszywej wagi" rozgrywa sie w galicyjskim miasteczku Zlotogrod
na krancach Cesarstwa, do ktorego przybywa Anzelm Eibenschütz, by objac
posade cechmistrza. Cesarstwo chwieje sie w posadach, juz za chwile o
jego losach zdecyduja gwaltowne ruchy odsrodkowe. Jak trafnie zauwazyl
brytyjski krytyk Julian Evans, jego proza ma dziewietnastowieczny élan,
natomiast jego poczucie absurdu egzystencji jest calkowicie nowoczesne i
stawia go w rzedzie najwiekszych pisarzy XX wieku. Istnieje takie
okreslenie angielskie, a poets'' poet, poeta ulubiony przez poetow. W
odniesieniu do Josepha Rotha mozna by je zmodyfikowac i nazwac go a
writers'' writer. Z najwyzsza atencja odnosza sie do jego tworczosci
noblisci Nadine Gordimer i J. M. Coetzee, autorzy przenikliwych szkicow
poswieconych jego dzielu. Czesto wracam do Falszywej wagi, by jeszcze
raz dac sie oczarowac tej nostalgicznej opowiesci, rytmicznej jak poemat
proza, w doskonalym przekladzie Aleksandra Wata. Swego czasu usilowalam
naklonic do jej ekranizacji niezyjacego juz rezysera. Nie zdawalam sobie
sprawy, ze w latach siedemdziesiatych zrealizowano w Niemczech film
telewizyjny na jej podstawie. A zreszta - czy to konieczne? Powiesci
Rotha charakteryzuja sie taka plastycznoscia opisu, ze czytelnik w
trakcie ich lektury sam oglada swoj indywidualny film. Renata Gorczynska