Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Kto nie umie przetrwać klęski, ten nie jest wart zwycięstwa". Piłsudski.

Zaszokowane zamglone oczy budzą się na świat przemożnym jaśnieniem. Ten człowiek – już całe życie, we wszystkich okolicznościach będzie żołnierzem spod Monte Cassino. Do tego wspomnienia przymierzy każdą gorzką okoliczność życia i, daj Boże każdą radosną, a tych nie będzie w życiu tych żołnierzy zbyt wiele. To, że był pod Monte Cassino, zapiszą mu na nagrobku, jeśli znajdzie się dla niego ludzki nagrobek. To, że był pod Monte Cassino zapiszą kroniki rodzinne, jeśli będzie jakowa rodzina.

Ani na chwilę nie opuszcza mnie w pracy myśl, że jedne moje oczy, że jedne moje uszy, jedno moje czucie, widzieć musi,i czuć za wszystkich bliskich tych chłopców, za bliskich ich bliskich, za dzieci ich dzieci, za całe wprzód pokolenia. W takiej chwili pisarz czuje całą swoją bezsiłę i czuje równocześnie kolumnę duchów nienarodzonych, wspierającą się o jego ramiona.

Jest strasznie przyjemnie patrzeć na ten fason, jak przy kolejnym wybuchu nikt nie przerywa, nie ogląda się, nie zmienia natężenia głosu. Widzisz – mówię sobie – ten by cię irytował, że kłóci się w bridżu, tamten, że jest biurokrata, inny, że jest nieuczynny. Zapewne też są tacy. Ale pamiętaj chwilę, kiedy ci dano oglądać Polaków bez tej błony życia codziennego.