Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Jakże długo czekał na mnie „Moby Dick”! Czekał i pokrywał się warstwą, niedoświadczonej jeszcze przecież, tej niebudzącej wątpliwości doskonałości. No właśnie. Nie warto żyć w ułudzie, a tym bardziej jej pielęgnować, bo rozczarowanie będzie dotkliwsze.
Nie, że mi się tak zupełnie ten „biały lewiatan” nie podobał, ale… spodziewałam się zupełnie czego innego, czegoś chyba na miarę „Starego człowieka i morza”?
Pierwsze zderzenie z lekturą było kompletnym zaskoczeniem. Sprawdziłam datę powstania tekstu i spróbowałam te morskie opowieści dziwnej treści dopasować do gatunku. I gdy już wydawało mi się, że to się udało i że konwencja awanturniczo-przygodowo-łotrzykowska utworu, będącego apoteozą wielorybników i ich rzemiosła, będzie trwać, to przyszedł moment zawahania, czy brnąć w lekturę, czy dać sobie spokój, bo te wszystkie biblijne odniesienia i nawiązania, przytoczenie historii Jonasza, zaczęły mnie przerastać i nużyć.
Nie poddałam się jednak i pozwoliłam Januszowi Zadurze czytać dalej. I dobrze, bo dalej było lepiej i inaczej. Z morskiej „przygodówki” „Moby Dick” przechodzi w tekst podróżniczo-popularnonaukowy o wielorybnictwie, by znowu, pokazując całą gamę ludzkich uczuć i namiętności, zmienić się w powieść psychologiczną, ba, filozoficzną nawet, ponieważ aż roi się w niej od maksym, myśli i życiowych prawd („Jeżeli jesteś dzielnym człowiekiem, milcz!”, „Nie myśl, to moje jedenaste przykazanie, a śpij, kiedy możesz – dwunaste”).
Opis tajfunu od razu przywiódł przed moje oczy przeklinającego w czasie burzy króla Leara. Ale kapitan Ahab nie przeklina jak Lear, on zaklina żywioł.
Moim ulubionym bohaterem był Starbuck. Imponowała mi jego odwaga i siła moralna.

Język i styl oraz biblijne wtręty mogą odstręczać od lektury. Łatwo jej się nie przyswaja, szczególnie na początku, ale dla całościowej sumy wrażeń warto po dzieło Melville’a sięgnąć.
Siła tej lektury tkwi w jej gatunkowej wielości, którą dostrzega się na końcu i która jest jak rozłożony pawi ogon. Poszczególne „pawie pióra” wcale nie muszą wydawać się atrakcyjne, jednak połączone, dają piękny obraz.

Jakże długo czekał na mnie „Moby Dick”! Czekał i pokrywał się warstwą, niedoświadczonej jeszcze przecież, tej niebudzącej wątpliwości doskonałości. No właśnie. Nie warto żyć w ułudzie, a tym bardziej jej pielęgnować, bo rozczarowanie będzie dotkliwsze.
Nie, że mi się tak zupełnie ten „biały lewiatan” nie podobał, ale… spodziewałam się zupełnie czego innego, czegoś chyba na...

Ten, kto sięgając po wspomnienia Stefana Wiecheckiego, będzie oczekiwał barwnej historii jego życia napisanej potoczyście i ze swadą, w dodatku „wiechem”, niechybnie się zawiedzie. Wspomnienia te są takie jak felietony Wiecha, tyle że przedstawiają prawdziwe wydarzenia z życia autora. Niektóre są zabawne inne mniej. Układają się jednak w chronologiczny obraz życia i twórczości „Homera warszawskiej ulicy”, jak nazwał go Julian Tuwim. Jest w tych wspomnieniach geneza i poszczególne etapy zdobywania i szlifowania mowy szemranej, aż do osiągnięcia w niej swoistego mistrzostwa. „W latach chłopięcych, biegając po Karcelaku, przeszedłem coś w rodzaju początkowego kursu gwary warszawskiej. Później, prowadząc Teatr Popularny, uzupełniłem to wykształcenie do poziomu średniego. Jednak dopiero asystowanie przy niezliczonych procesach w salach sądowych pozwoliło mi wznieść się dość wysoko w tej gałęzi wiedzy”.
Wspomina Wiech czasy II wojny światowej, okres powojenny, wyjazdy zagraniczne, spotkania z czytelnikami. Zza tych opowieści wyłania się postać skromnego, bardzo przyzwoitego i zwyczajnego człowieka. Warszawiaka z krwi i kości.

I na koniec jeszcze o „wiechach”.
„Pytano mnie kiedyś, czy uważam się za współtwórcę gwary warszawskiej. Współtwórca to za duże słowo. Starałem się zawsze wiernie ją tylko odtworzyć. Oczywiście, zdarzało się czasem na kanwie istniejących zwrotów wyprodukować coś nowego, ale wypadków tych było bardzo niewiele. Ograniczałem się zazwyczaj do oszlifowania tej gwary, uzdatnienia, jak to się teraz mówi, do druku, bo w całkowicie wiernej postaci byłaby chropawa i nieczytelna. Trzeba ją też było trochę uszlachetnić, usunąć wyrażenia niesłychanie może barwne, ale zbyt plastyczne. Stępić jej ostrze. Zastąpić określenia zbyt drastyczne łagodniejszymi, elegantszymi, nie sprzeniewierzając się jednak autentyzmowi”.

Ten, kto sięgając po wspomnienia Stefana Wiecheckiego, będzie oczekiwał barwnej historii jego życia napisanej potoczyście i ze swadą, w dodatku „wiechem”, niechybnie się zawiedzie. Wspomnienia te są takie jak felietony Wiecha, tyle że przedstawiają prawdziwe wydarzenia z życia autora. Niektóre są zabawne inne mniej. Układają się jednak w chronologiczny obraz życia i...

Trudno napisać biografię Stefana Kisielewskiego pomijając jego przodka - Jana Augusta i potomka - Wacka. Nie dziwię się więc Mariuszowi Urbankowi, że postanowił przyjrzeć się temu klanowi dokładniej i opisać w biografii więcej niż jednego z rodu Kisielewskich, tych, herbu Jelita. Jan August przetrwał w mojej pamięci jako młodopolski autor dwóch dramatów: „W sieci” i „Karykatur” oraz współtwórca pierwszego kabaretu literackiego „Zielony Balonik”; Stefan, dzięki publicystycznemu pseudonimowi i nagrodzie, o tej samej nazwie; a Wacka, wstyd się przyznać, nie znałam wcale.
Biografia Kisielewskich zaczyna się intrygująco, od przedstawienia pradziada Stefana - Daniela Kisielewskiego, który postanowił wprowadzić w czyn to, co głosił Jean-Jacques Rousseau. Daniel porzucił więc Lwów i zawód adwokata, wyjechał na wieś, by, będąc blisko natury wychowywać swoje potomstwo. Towarzyszymy potem jednemu z jego dzieci, synowi Augustowi, dziadkowi Stefana Kisielewskiego i sami możemy ocenić czy wychowanie „w zgodzie” z naturą wyszło mu na dobre.
Dalej Urbanek koncentruje się na losach dwóch synów Augusta – Jana Augusta i Zygmunta. Poznajemy niespokojny i naznaczony tragizmem żywot Jana Augusta i bardziej stabilny – Zygmunta.
I w ten sposób docieramy do postaci kluczowej – Stefana Kisielewskiego, jego żony Lidii, dwóch synów: Wacka i Jurka oraz córki Krysi. Stefana Kisielewskiego podziwiam za jego umiejętność dystansu do wszelkich stadnych i hurraoptymistycznych zachowań rodaków. Lubię to jego mądre zdanie - „Bo ojczyzny nie tuczą się ani pochlebstwem, ani frazesem”. A najbardziej podoba mi się jego przekora i umiejętność walki o swoje przekonania. Zdarzało się, że na łamach prasy, jego artykuły opatrzone były notą - „redakcja nie podziela wszystkich poglądów autora. Niepodzielanie przez różne redakcje poglądów Stefana Kisielewskiego stało się odtąd znakiem firmowym jego publicystyki”. Pięknie, pośmiertnie pożegnał przyjaciela Jerzy Waldorff – „Kisiel brzmi jak Wawel! I tak samo z kamienia”.
O tyle, o ile życiorys Stefana znałam trochę z Urbankowego „Waldorffa. Ostatniego barona Peerelu”, to o tym, jaki los przypadł w udziale jego dzieciom, a w szczególności najstarszemu synowi - Wackowi nie wiedziałam nic. Dlatego pochłonęła mnie historia życia Wacka, która ma w sobie jakieś odległe echo tragicznego życia stryjecznego dziadka – Jana Augusta. I miałam wrażenie, że od chwili, gdy Wacek pojawia się w tej biografii, czyta się ją w rytmie ragtime.
Wacek poszedł drogą muzyki. Przypadkowo zagrana, w duecie z Markiem Tomaszewskim na dwóch fortepianach, improwizacja, jeszcze w murach Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie, pokazała, że muzykę klasyczną można zagrać swingowo. I tak Marek i Wacek rozpoczęli oszałamiającą karierę, a o ich grze mówiono: „klasyków grają tak, jak się gra przeboje, przeboje grywają tak, jak się gra klasyków". I to zdanie w pełni oddaje istotę interpretowanej przez nich muzyki poważnej, jak i ówczesnych szlagierów.

Melomanów i zainteresowanych odsyłam do wysłuchania kilku utworów Marka i Wacka.

Koncert fortepianowy Griega w tonacji a-moll
https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=T9X1dZCBY1Q&ab_channel=MarekTomaszewski-Topic

Prząśniczka
https://www.youtube.com/watch?v=pPeFEYUqv80&ab_channel=MarekTomaszewski-Topic

Oczy czarne
https://www.youtube.com/watch?v=XZF15DLtW_I&list=RDhVDBX0Dn58Q&index=6&ab_channel=ontario1959

Melodia dla Zuzi (skomponowana przez Wacka Kisielewskiego)
https://www.youtube.com/watch?v=WGmlh2eGnow&ab_channel=%E3%81%A6%E3%81%84Tei

Fragment koncertu z 1973 roku
https://www.youtube.com/watch?v=9yqn56XypxQ&ab_channel=fritz51202

Trudno napisać biografię Stefana Kisielewskiego pomijając jego przodka - Jana Augusta i potomka - Wacka. Nie dziwię się więc Mariuszowi Urbankowi, że postanowił przyjrzeć się temu klanowi dokładniej i opisać w biografii więcej niż jednego z rodu Kisielewskich, tych, herbu Jelita. Jan August przetrwał w mojej pamięci jako młodopolski autor dwóch dramatów: „W sieci” i...