Nowa Fantastyka 459 (12/2020)

W publicystyce niewiele rzeczy naprawdę interesujących. Cóż, zdarza się. Zauważyłem jednak nowy sposób na recenzje – zebrano kilka pokrewnych książek i przedstawiono je w jednym artykule.

Opowiadania tym razem bardzo zróżnicowane. „Konserwacja” Podlewskiego całkiem ciekawa, choć dla mnie nieco hermetyczna. ”Ziemia potworów” Wanarskiej to tekst z kategorii, którą nazywam „wiedźmińską”: nieźle przedstawiony świat fantasy służy jedynie jako sztafaż a prawdziwym tematem opowiadania są ludzkie wybory, uprzedzenia i przemożna chęć znalezienia kozła ofiarnego, za pomocą którego można by ukarać świat za bycie tym, czym jest – bardzo mało wybaczającym głupotę miejscem. To mój faworyt tego numeru.

Miniatury Węcławek dobrze się zazębiają, tworząc jako całość intrygujący świat. Za krótkie to jednak spojrzenie, aby ocenić, czy mamy tu do czynienia z potencjalnie dobrym tematem na powieść. Natomiast od „Pustelnika z Houston” Delany'ego po prostu się odbiłem. Czytałem w trudnych warunkach i będąc bardzo zmęczony, dlatego niemalże przysypiałem nad tym tekstem. Zainteresowało mnie „Prawdopodobnie Wybranka” Barnhill: ponownie mamy tu do czynienia z opowiadaniem o ludzkich wyborach i ich konsekwencjach. Miniatura Fedyk to tekst prawie że liryczny, w którym czuć „podskórnie”, że historia rybaka i syreny to tylko przykrywka i pretekst, aby opowiedzieć o czymś innym. Tylko nie bardzo zrozumiałem, o czym.

Numer w sumie przeciętny, bez większych potknięć i bez prawdziwych objawień.

W publicystyce niewiele rzeczy naprawdę interesujących. Cóż, zdarza się. Zauważyłem jednak nowy sposób na recenzje – zebrano kilka pokrewnych książek i przedstawiono je w jednym artykule.

Opowiadania tym razem bardzo zróżnicowane. „Konserwacja” Podlewskiego całkiem ciekawa, choć dla mnie nieco hermetyczna. ”Ziemia potworów” Wanarskiej to tekst z kategorii, którą nazywam...

Konserwacja - Marcin Podlewski
Poprawne opowiadanie, choć w swej konstrukcji lekko chaotyczne, o podróżach w czasie/matrixowej rzeczywistości. Raczej nic nowego, trochę starych klocków jakoś tam poprzestawianych, finał jakiś nietentegowaty.
6/10

Ziemia potworów - Paula Wanarska
Znów odgrzewany kotlet. Standardowe fantasy z morałem. Dzięki uproszczeniu mechanizmów lekko z pogranicza baśni/legendy. Fabularnie oraz warsztatowo w porządku, choć biorąc poprawkę na to co prezentuje, trochę rozwleczone.
6/10

My - Dominika Węcławek
Kasandryczne bajdurzenie w stylu "Czarnego lustra". Niestety bije z tego sztucznością, przekaz jest mało klarowny, puenty wydumane i niespecjalnie przekonujące. Nie zachwyca.
4/10

Pustelnik z Houston - Samuel R. Delany
Jak zwykle u tego autora, problem z klarownym przekazywaniem myśli na granicy bełkotu. Czytałem ze dwa tygodnie temu, i nie mam pojęcia o czym i po co (poza tym, że porno). Nawet przeglądanie opowiadania w celu przypomnienia nie daje żadnych efektów.
1/10

Prawdopodobnie wybranka - Kelly Barnhill
Niby nic nowego ale oryginalnie poskładane, napisane żywo, z dystansem i humorem. Przyjemne opowiadanie z przymrużeniem oka "wyjaśniające" mechanizmy powstawanie "przegrywów życiowych".
7/10

Twój spadek, co będzie mieć smak soli - Karolina Fedyk
Zabawny supełek formalny z przynależnością językową. Jest tu próba przekazania myśli, niestety na mnie opowiadanie sprawiło wrażenie niedopracowanego. Za dużo aluzji, skrótów, niedopowiedzeń, domysłów. Jakby autorka chciał uniknąć oskarżenia o łopatologię i przegięła w drugą stronę usuwając z pełnej wersji losowe zdania.
6/10

Publicystyka:
Marek Starosta pisze o nowej koncepcji kosmicznej turystyki. Wywiad ominąłem. Łukasz Czarnecki znów przybliża kulturę japońską, tym prazem pisze o zabytku piśmiennictwa - "Opowieści o księciu Genjim". Fajna rzecz. Dalej artykuł o dawnych serialach animowanych. I w końcu Magdalena Świerczek-Gryboś pisze coś co nie jest kolejnym mieleniem wielokroć mielonego kotleta (jeśli idzie o publicystykę w piśmie). Rozważa posthumanistyczny rozwój ludzkości, rozwój idei poza biologią. Pomysł dobry, wykonanie zbyt skrótowe, ale to niestety konieczność związana z nośnikiem. Kosik odkrywa działanie algorytmów konsumenckich. :) Marta Kładź-Kocot fajnie ironizuje w kontekście krytyki literackiej. Na koniec Orbit o wampirzeniu przy okazji filmu "Niewinna krew".

Recenzje:
Jakby zmiana paradygmatu. Zamiast krótkich notek, zwykle marnych, mamy coś w rodzaju artykułów problemowych. Brzmi jak dobry kierunek (no bo przecież nie "dobra zmiana", to już na długo będzie synonimem katastrofy).

Komiks:
Kur i Bednarczyk, Lil i Put. Standardowo tani żart z brodą 3/10, brzydki jak zwykle 2/10.

Numer przeciętny z niejakim plusem. Poza tym sprawia wrażenie, że nastrój ekspiacyjny Redakcji jeszcze nie przeszedł.
6/10

Konserwacja - Marcin Podlewski
Poprawne opowiadanie, choć w swej konstrukcji lekko chaotyczne, o podróżach w czasie/matrixowej rzeczywistości. Raczej nic nowego, trochę starych klocków jakoś tam poprzestawianych, finał jakiś nietentegowaty.
6/10

Ziemia potworów - Paula Wanarska
Znów odgrzewany kotlet. Standardowe fantasy z morałem. Dzięki uproszczeniu mechanizmów lekko z...

Fenomenalna okładka przedstawiająca Rio Sirah, który zajmuje się między innymi sztuką malowania na ciele.

Bardzo przypadł mi do gustu wybór opowiadań w tym numerze. Powtarzającym się tonem jest pewien rodzaj wątpliwości, czy aby na pewno mamy tu do czynienia z fantastyką, a każda z osób autorskich zabawiła się tym wrażeniem w zupełnie inny sposób.

Paula Wanarska ujęła mnie swoją "Ziemią potworów", ze względu tematykę, która zawsze mnie porusza. W opowiadaniu o wiedźmach, potworach i łowcach fantastyka pełni rolę, w której zawsze się sprawdza - stanowi kamuflaż dla rzeczywistości.

“Pustelnik z Houston”, którego autorem jest Samuel R. Delany to opowiadanie dystopijne, refleksyjne i… bardzo ciekawe. Nie jest to coś, co czyta się codziennie, ale być może coś, co chciałabym czytać częściej.

Utwór “Prawdopodobnie wybranka” Kelly Barnhill to zabawa typowymi fantastycznymi tropami. Mamy tu wybrankę, magiczne portale, wielkie wojny i dziwnie płynący czas, ale cały ciężar całości został w tym tekście właściwie przeniesiony na rzeczywistość, z wielką korzyścią dla opowiadania.

“Twój spadek, co będzie mieć smak soli” to fenomenalne opowiadanie w mojej ulubionej drugoosobowej narracji. Tekst kręci się wokół wspomnień bohaterki, w których historia przeplata się z fantazją, ich atmosfera jest słona, szczypiąca, trzyma czytelnika na pograniczu rzeczywistości. To opowiadanie, do którego wiem, że będę wracać.

Fenomenalna okładka przedstawiająca Rio Sirah, który zajmuje się między innymi sztuką malowania na ciele.

Bardzo przypadł mi do gustu wybór opowiadań w tym numerze. Powtarzającym się tonem jest pewien rodzaj wątpliwości, czy aby na pewno mamy tu do czynienia z fantastyką, a każda z osób autorskich zabawiła się tym wrażeniem w zupełnie inny sposób.

Paula Wanarska ujęła...

Jakiś pokręcony Murzyn na okładce, chyba miał za zadanie przyciągnąć „cybrepunkowców”.
Z artykułów, tekst Genji uważam za słabo i bez polotu napisany, wręcz niepotrzebny. Za to ten o samolubnym genie - długi i dobry. Bardzo lubię wracać to takich filozoficznych rozważań w stylu Lema, duży plus.
Z felietonów: Kosik dzięki za uświadomienie mi jak działają algorytmy, w życiu bym na to nie wpadł używając komputerów po kilkanaście godzin dziennie. Ale rozumiem, że niektórym fanom takie oczywistości mogą się podobać. Felieton gościnny Pani Marty był bardzo pouczający. Przeczytałem jej poradnik dwukrotnie i (uwaga!) teraz zabawie się w krytyka, podsumowując to jednym słowem - gówno. Orbitowski jak zwykle ciekawie z pomysłem, tylko gdzie ten film dostać...
Opowiadania.
Konserwacja jest w klimacie chaotycznego i szybkiego sf, ciężko z początku zrozumieć, a i zakończenie mi się nie podobało. Ziemia Potworów - to już ciekawsze, klimatyczne klasyczne fantasy z czarownicami i wieśniakami. Moje numer 2 w tym numerze. My - zagmatwane i w częściach, niby połączone, ale jakoś tego nie zauważyłem. Sporo niepotrzebnych wątków tylko komplikuje i tak wątpliwy przekaz. Pustelnik z Houston - gejowskie fantasy i tu mam problem, bo widzę, od paru numerów, że redakcja musi wcisnąć jakieś lgbtqia+. Nie potępiam, choć zaznaczę, ze kompletnie mi styl Delany nie podchodzi i nie jest on dla mnie „Wielkim Mistrzem fantastyki”. Prawdopodobnie Wybranka - moim zdaniem najlepsze w numerze. Autorka świetnie konstruuje świat i historia trzyma się kupy od początku do końca. Czytało się z przyjemnością. Bohaterka, dwa światy i do końca miałem obawy o zakończenie. Na szczęście okazało się przyjemne i spójne, takie jakie chciałem.

Jakiś pokręcony Murzyn na okładce, chyba miał za zadanie przyciągnąć „cybrepunkowców”.
Z artykułów, tekst Genji uważam za słabo i bez polotu napisany, wręcz niepotrzebny. Za to ten o samolubnym genie - długi i dobry. Bardzo lubię wracać to takich filozoficznych rozważań w stylu Lema, duży plus.
Z felietonów: Kosik dzięki za uświadomienie mi jak działają algorytmy, w życiu...

Jak to leciało?
„Rok 2020 był to dziwny rok, w którym rozmaite znaki na niebie i ziemi zwiastowały jakoweś klęski i nadzwyczajne zdarzenia”.
Gimby nie znajo. I nie tylko zwiastowały, ale urodzaj na dziwne zdarzenia potężny – od pandemii po Komudagate.
A Komudagate przywodzi na myśl poprzedni numer, bo tematów LGBT w tym też dosyć sporo…

Ale od początku – proza polska.
„Konserwacja” Marcina Podlewskiego – ten tekst natrętnie się kojarzy. A to z Matrixem, a to z Gibsonem, a to z Riverworld. Znaczy, pomysł nienowy. i to akurat nie wadzi, ale może jakaś nowość by się pojawiła? No niestety – nic nowego z tego tekstu nie wyniosłem, poza odświeżeniem wspomnień z PRL-u.
„Ziemia potworów” Pauli Wanarskiej – typowe fantasy, czyli za co nie lubię tego gatunku. Jedyny plus tego tekstu, to niezłe, choć wyjątkowo łopatologiczne przesłanie. Które jest niestety okraszone mnóstwem wody (te cisy mi się po nocach będą śniły),większymi logicznymi dziurami (tak tak, z jednej i drugiej strony żadnych niedowiarków nie ma, wszyscy wierzą w to, co im się mówi) i mniejszymi (zawsze mnie bawi, że niepiśmienne dzieweczki wyrażają się tak pięknie językiem literackim). Sztampa, że aż mnie kora przedczołowa zabolała.
„My” Dominiki Węcławek – a to akurat ciekawe, ale… Po pierwsze – dyskutowałbym z niektórymi konkluzjami, choć to akurat dobrze. Po drugie – autorka chyba zatrzymała się na literaturze sprzed lat dwudziestu, bo częstość pojawiania się wirtualności, holoprojekcji i kapsułek mocno mnie zjeżyła. Najmocniejszy szort pierwszy, moim zdaniem.

I proza zagraniczna.
„Pustelnik z Houston” Samuela R. Delany’ego – ten tekst powinien pojawić się miesiąc temu. Ilość spermy przelana w stosunkach homoseksualnych usatysfakcjonowałaby panów Tarczyńskiego i Dehnela. I kiedy już myślałem, że rzucę ten tekst w kąt, to... Czyżby autor sugerował, że w imię inżynierii społecznej można wykorzystać ruchy LGBT? Że w imię indywidualnego spełnienia (nawet wymuszonego) można dążyć ku innym, ukrytym celom? Frapujące pytanie. Inna rzecz, czy taka była intencja autora, bo tekst jest zagmatwany i niejasny, okraszony niestety co i rusz topornym seksem. W każdym razie, nawet jeśli Delany nie miał takich intencji (choć nie przypuszczam),to zmusza do myślenia. Prawie brawo, bo tej spermy jednak dla mnie o dużo za dużo…
„Prawdopodobnie Wybrana” Kelly Barnhill – o dziwo, lekki, zabawny tekst który okazał się dla mnie najlepszy w tym numerze. Przewrotna zabawa z postacią Wybrańca. Fajne, bezpretensjonalne opowiadanie! Ufff!
Oraz tekst kuriozum w dziale prozy zagranicznej – czyli polska autorka, Karolina Fedyk, które własne anglojęzyczne opowiadanie przetłumaczyła (tak się da??) na polski. Ponieważ zdanie o inteligencji pani Fedyk od czasu jej enuncjacji internetowych mam wyrobione, oczekiwałem peanów LGBT-owskich. I zdziwiłem się, bo opowiadanie jest prawie dobre. Znaczy – bełkotliwe i chaotyczne, ale myśl jakaś w nim jest. Nawet taka, której mogę przyklasnąć. Ale zdziwiło mnie, że autorka zamiast iść za aktualnymi trendami, jako złych obsadza Niemców? I to nawet nie nazistów? Czyżby to była polityka historyczna? Bo już myślałem, że zło tego świata to tylko biali heteroseksualni mężczyźni, ewentualnie ci straszni …fobowie? No cóż, może jeszcze jest nadzieja.

A teraz publicystyka.
Całkiem ciekawy wywiad z malarzem Rochem Urbaniakiem. Nie znam obrazów, ale wydają się całkiem ciekawe, nawet wielkości znaczka pocztowego (może choćby dwie kolorowe strony w każdym numerze na takie dzieła?). Pojawia się znowu niefantastyczna Japonia, ale tym razem kręcił nosem nie będę, bo historia ciekawa, a dzieło nie do przeczytania po polsku (innymi językami niestety nie władam). Kaczmarczyk bardzo fajnie przypomina zapomniane seriale (i na szczęście nie są to anime!).
Czas na artykuł Magdaleny Świerczek-Gryboś o nader długim tytule. Natomiast już zaraz po tytule autorka podpiera się autorytetem Stanisława Lema. Zaciekawiony przeczytałem i mam pewien problem. Bo artykuł to raczej tezy autorki, która wygłasza kazanie podpierając się z rzadka cytatami z Mistrza. Niech będzie, choć mają dość luźny związek z wywodami autorki. Natomiast budzi mój głęboki sprzeciw przeniesienie pojęcia „genu” na byty cyfrowe, SI. Wszak gen to część DNA, część biologiczna czy nawet chemiczna naszego organizmu. Jakże ten „gen” się będzie uwidaczniał w naszych wersjach cyfrowych? Być może autorka myślała o pewno rodzaju „duchu” czy „sile sprawczej”, ale przesiadka z białka na krzem wszak uwolni nas od niewolniczego poddania genom? Moim zdaniem autorka w swoim ferworze ewangelizacyjnym dość lekko obeszła się z faktami.
Kosik niezwykle celnie. Zajmujemy się problemami drugorzędnymi (co widać na ulicach),a te prawdziwe – przejmowanie władzy przez SI (patrz recenzowane książki z Krzemowej Doliny),unifikacja poglądów dzięki mediom czy też problem poruszony w opku Delany’ego, jakoś nam umykają. Na szczęście to już nie będzie mój problem!
Oraz – wreszcie! Wspaniały felieton gościa, czyli pani Marty Kładź-Kocot. Miejsce wykorzystane w 150%! Ponieważ sam piszę teraz o nowym numerze NF, trochę mnie przystopował, a trochę zachęcił. I tylko z punktem pierwszym poradnika będę polemizował – poznanie wszystkich „sztuczek” pisarzy i ich późniejsze wyszukiwanie w lekturach zabija przyjemność czytania. Toteż wolę pisać z pozycji nieskażonego teorią literatury prostaczka!

Aha, okładka paskudna niestety :(.

Jak to leciało?
„Rok 2020 był to dziwny rok, w którym rozmaite znaki na niebie i ziemi zwiastowały jakoweś klęski i nadzwyczajne zdarzenia”.
Gimby nie znajo. I nie tylko zwiastowały, ale urodzaj na dziwne zdarzenia potężny – od pandemii po Komudagate.
A Komudagate przywodzi na myśl poprzedni numer, bo tematów LGBT w tym też dosyć sporo…

Ale od początku – proza...