Nagle jesteśmy coś warci, gdy mądrzymy się w książkach, a w życiu, TU I TERAZ, nie stać nas na uśmiech – pisał z kolei Lawrence Durrell do Henry'ego Millera.

Co jak co, ale po załączonym zdjęciu nie możemy mieć najmniejszych wątpliwości, że ci dwaj pisarze lubili się uśmiechać i śmiać i robili to często, choć ze względu na dzielące ich kilometry niekoniecznie do siebie, przynajmniej nie bezpośrednio.

Ich przyjaźń zaczęła się od listu. Młody Anglik marzący o karierze pisarza, Lawrence Durrell, w 1935 roku przeczytał Zwrotnik Raka. Książka tak bardzo mu się spodobała, że napisał do jej autora – wówczas czterdziestoparoletniego Henry'ego Millera. Był to list pełen zachwytów i entuzjastycznych pochwał. Miller odpisał: Jest Pan pierwszym Anglikiem, który napisał coś sensownego o tej książce. Tak zadzierzgnęła się między nimi znajomość, która wkrótce przeistoczyła się w bliską przyjaźń, udokumentowaną trwającą bez mała pół wieku korespondencją dwóch przyjaciół-pisarzy. Przerwała ją dopiero śmierć Millera w 1980 roku.

Autorzy początkowo głównie do siebie pisali, w dwa lata po wymianie pierwszych listów doszło do spotkania na żywo. Później, gdy obaj zyskali sławę jako pisarze, odwiedzali się w swoich domach – Miller przyjeżdżał na Korfu do Durrella, Durrell przylatywał do Big Sur w Kalifornii. Zdjęcie pochodzi z jednych ze wspólnie spędzonych przez autorów amerykańskich wakacji.

W swoich listach panowie pisali do siebie o wszystkim. Ze względu na październikową pogodę, jaką widzimy za oknem, polecam takie widokówki:

Lawrence Durrell do Henry'ego Millera:

Henry Miller do Lawrence'a Durrella:

Durrell i Miller nie ograniczali się jedynie do rozmów o pogodzie i krajobrazach. To, co ich głównie łączyło, to, jak łatwo się domyślić, literatura. Temat, który nigdy się nie wyczerpywał. Pisarze wzajemnie się krytykowali, w przeważającej mierze jednak wspierali się, doceniając talent korespondenta.

W Polsce zbiór ich korespondencji ukazał się w 2001 roku nakładem Noir sur Blanc jako Listy. 1935-1980. To dokument ukazujący, na czym w istocie polega proces twórczy, a w wypadku Durrella proces stawania się pisarzem. Warto przeczytać – rzecz napisana błyskotliwie (wymiana myśli między dwoma wybitnymi indywidualnościami itd.) i z jajem, bo obaj pisarze odznaczali się ogromnym poczuciem humoru. Ostatnie słowa niech należą do Henry'ego Millera, który bez wahania konkluduje:

Co innego życie wieprza, co innego poety.