Harari zaczyna swoją opowieść od czasów pierwszych ludzi, kiedy nasz gatunek nie miał jeszcze żadnej władzy nad innymi zwierzętami, był wręcz jednym z najsłabszych ogniw na Ziemi. Prowadząc czytelnika przez około 2,5 miliona lat istnienia ludzkości, dociera do momentu, kiedy człowiek doprowadził do wyginięcia prehistorycznych wielkich zwierząt. Tekst jest wspierany licznymi rysunkami, które uprzyjemniają lekturę, a czasem obrazują to, co jest opisane w tekście, i ułatwiają wyobrażenie sobie pewnych rzeczy.

Widząc temat książki, możemy się obawiać, że niekoniecznie będzie ona wciągająca dla dzieci i młodzieży, ale w przypadku tej pozycji nie ma się o co martwić. Tekst nie ma w sobie nic z nudnego, podręcznikowego tonu. Harari zamienił historię ludzkości w ciekawą opowieść, która wciąga i zawiera w sobie element zaskoczenia. Autor zadaje pytania, a potem trzyma czytelnika w niepewności do momentu, aż nie uzna, że czas na udzielenie odpowiedzi. Często odnosi historyczne fakty do współczesnych przykładów, co ułatwia zrozumienie bardziej skomplikowanych kwestii przez dzieci. Dywaguje na temat różnych problemów, których rozwiązania nie są znane, podaje potencjalne możliwości, ale za każdym razem w takiej sytuacji podkreśla, że to tylko domysły i pewnych rzeczy w przypadku historii tak dawnej nie wiemy i pewnie nigdy się nie dowiemy. Dzięki tak prowadzonej narracji udowadnia, że historia to nie tylko suche fakty, i stymuluje wyobraźnię młodych czytelników.

Historia opowiadana w tej książce jest nie tylko ciekawa, ale może też służyć najmłodszym jako lekcja. Z tekstu płyną morały, które młodzi czytelnicy mogą wziąć sobie do serca. Harari przekonuje, że nie tylko dorośli mają wpływ na wydarzenia, że dzieci i młodzież też mogą dokonać czegoś wielkiego i zmienić bieg historii. Jednocześnie z dziejów naszych praprzodków wyciąga dla czytelników naukę, że podczas gdy pierwotni sapiensi, wybijając inne gatunki ludzi czy wielkie zwierzęta, nie mieli świadomości tego, co robią, my dzisiaj taką świadomość mamy. Dlatego jesteśmy odpowiedzialni nie tylko za siebie, ale również, jako tytułowi niepowstrzymani, za inne, zależne od nas gatunki. Dla wielu może to być oczywiste, jednak dzieciom warto to poczucie wpajać od najmłodszych lat.

Mam tylko jedną uwagę, która niekoniecznie jest krytyką, ale warto o tym powiedzieć. Na tyle okładki możemy przeczytać: „W tej wciągającej i barwnej książce profesor Yuval Noah Harari opowiada historię ludzkości młodym czytelnikom. Tak naprawdę jednak to lektura dla każdego w wieku od 9 do 109 lat”. Nie mogę się z tym zgodzić. Moim zdaniem pozycja jest skierowana typowo do młodszych czytelników. Zastanowiłabym się nawet 2 razy, zanim nazwałabym ją książką dla młodzieży, pasuje bardziej do kategorii literatura dziecięca. Harari pisze tu w naprawdę infantylnym stylu, a bezpośrednie zwroty do czytelnika są zwrotami do dzieci. Więc to naprawdę świetna książka, ale świetna dla młodszego czytelnika, dojrzali odbiorcy raczej nie znajdą tu dla siebie nic ciekawego.

Jeśli więc chcecie kupić swojemu dziecku książkę, która poszerzy jego horyzonty, nauczy czegoś nowego o historii, ale nie zanudzi, i jednocześnie pozwoli wyciągnąć życiową lekcję, jak najbardziej polecam „Niepowstrzymanych”.

Agnieszka Budna