Nie inaczej jest w przypadku najnowszej powieści Camili Grebe pod tytułem „Łowca cieni”. Ukazała się ona nakładem wydawnictwa Sonia Draga. Urodzona w Sztokholmie autorka jest popularną w Szwecji pisarką, laureatką wielu literackich nagród.

„Łowca cieni” to kryminał, łączący w sobie intrygującą zagadkę z ważnym problemem społecznym. Dziś mamy wyobrażenie Szwecji jako kraju bardzo otwartego, tolerancyjnego i postępowego. Jednak nie zawsze tak było. Przekonujemy się o tym właśnie podczas lektury powieści. Bardzo ważnym wątkiem jest w niej bowiem status kobiet w społeczeństwie. Chociaż obecnie nikogo nie dziwi widok kobiet policjantek, to kilkadziesiąt lat temu było to przedmiotem niemałych kontrowersji i niemiłych docinek ze strony kolegów w mundurach. To właśnie sytuacji kobiet w policji poświęcony jest jeden z głównych wątków książki.

Ale po kolei. W lutym 1944 roku policja zostaje wezwana do okrutnej zbrodni. Ktoś ukrzyżował kobietę na podłodze mieszkania. Właśnie taki widok zastają przybyli na miejsce funkcjonariusze. Scena jest istotnie makabryczna. Mimo to nie ma w książce niepotrzebnej brutalności. To nie jest kryminał, gdzie krew i inne ludzkie wydzieliny leją się na każdej stronie (całe szczęście chciałoby się rzec).

Mija kilkadziesiąt lat i historia się powtarza. Inna policjantka zostaje wezwana do bardzo podobnej zbrodni. Czyżby to był ten sam sprawca? Niestety przełożeni i koledzy ignorują wysiłki kobiety. Na każdym kroku okazują jej swoją wyższość. Tak naprawdę nie chcą jej pomocy i ignorują jej wskazówki i podpowiedzi. Wkrótce kobieta pisze list pożegnalny i znika.

Wreszcie przychodzi rok 2019. Po raz kolejny zostaje ukrzyżowana kobieta. Czy seryjny morderca powrócił? Co łączy ze sobą wszystkie te sprawy? Czy policji uda się rozwikłać zagadkę? Dlaczego ktoś popełnia te okrutne zbrodnie? Jakie motywy nim kierują?
Nie będzie przesadą, jeśli powiem, że głównymi bohaterkami powieści Camili Grebe są kobiety. Z jednej strony ofiary. Dlaczego były tak okrutnie mordowane? Czy tylko dlatego, że były kobietami właśnie?

Sporo miejsca autorka poświęca też innym kobietom – tym, które chciały coś osiągnąć. Opisuje szwedzką mentalność i pokazuje, ile kobiety musiały znieść, aby walczyć o swoją pozycję. Matki, które decydowały się na pracę zawodową i w ten sposób burzyły powszechny stereotyp. Pracujące żony, które chciały coś osiągnąć mimo bogatego męża, nierozumiejącego ich aspiracji. Odniosłem wrażenie – być może mylne – że autorka sięgnęła po modny ostatnio problem celowo, aby jeszcze bardziej zareklamować swoją książkę. Jednak przyznaję, że umiejętnie włączyła ten wątek w całą powieść. Co więcej, atutem książki jest właśnie owo tło społeczno-obyczajowe. Dowiadujemy się nawet o szwedzkiej ustawie, nakazującej przejście na „ty” w kontaktach międzyludzkich. Osobiście lubię takie rzeczy i pod tym względem „Łowca cieni” to typowy szwedzki kryminał.

Co zaś do samej intrygi, tutaj również nie ma co narzekać. Przede wszystkim zastanawiałem się, czy morderstw dokonał jeden sprawca. Wszak akcja powieści rozgrywa się w latach 1944 – 2019. Jak zawsze starałem się odgadnąć tożsamość mordercy, ale przyznam, że autorka naprawdę mnie zaskoczyła, umiejętnie myląc tropy.
Zaskoczył mnie również sposób prowadzenia narracji – jeśli sięgniecie po książkę, to szybko zrozumiecie, co mam na myśli. Zachęcam do lektury powieści, uznanej za najlepszy skandynawski kryminał 2020 roku.

Wojciech Sobański