Cunningham stworzył gorzką opowieść o poszukiwaniu piękna i harmonii. Senna, refleksyjna fabuła właściwie niczym nas nie zaskakuje – aż do ostatnich partii książki, które niosą ze sobą właściwie same szokujące wydarzenia. Czytelnik zaś może sobie jedynie zadawać pytanie, dlaczego nie przewidział takiego rozwiązania już na początku? Nagle wszystkie sygnały wydają się oczywiste, układanka się dopełnia.

Zwyczajna codzienność sfrustrowanego czterdziestolatka, zmagającego się z narastającym kryzysem wieku średniego, zestawiona zostaje z opowieścią o sztuce. Peter jednocześnie zastanawia się nad racją bytu swojego małżeństwa, trudną relacją z córką i błędami, które popełniał jako ojciec oraz nad tym, co właściwie oznacza dla niego twórczość. Jako marszand musi się zmagać z tymi wątpliwościami codziennie, gdyż jego życie składa się z rozmów z artystami. Jednocześnie prawdziwe piękno i harmonia tkwią we wspomnieniach z przeszłości, które rzutują nieustannie na teraźniejszość i nie pozwalają mu uznać niczego za prawdziwie doskonałe.

Podszyta erotyczną fascynacją kazirodcza niemal relacja ze starszym bratem przekłada się na zafascynowanie Myłkiem. Peter szuka wytrwale ideału, gubiąc jednocześnie to, co istotne. Jego chaotyczne rozważania przeplatane są krótkimi, ale interesującymi fragmentami dotyczącymi sprzedawanych przez niego dzieł. W ten sposób czytelnik dowiaduje się, że sztuka dobierana jest pod kątem gustu odbiorcy – bogaci nabywcy wybierają dzieło nie kierując się jego wartością, ale tym, czy pasuje ono do perfekcyjnie urządzonego ogrodu.
Cunningham przemyca też rozważania na temat sztuki jako takiej – w jaki sposób promuje się artystę, co tak naprawdę świadczy o doskonałości jego dzieł? Zastanawia się nad kryterium ponadczasowości.

Każda postać jest tu równie kontrowersyjna: Myłek, który nie mogąc sobie poradzić z wygórowanymi oczekiwaniami rodziny ucieka w narkotyki. Peter, który nie potrafi odnaleźć w swoim życiu sensu i zmaga się z lękiem przed starością, Rebecca, uzależniająca swoje szczęście od pomyślnego ułożenia się losów Myłka. Każdy z nich obciążony jest wspomnieniami, uniemożliwiającymi wspólne funkcjonowanie.

„Nim zapadnie noc” jest również opowieścią o miłości – ale tej nieoczywistej, trudnej. Relacjach w związku, w którym tak łatwo jest zapomnieć o uczuciach partnera, pogrążyć się w rutynie. Relacjach z dzieckiem, które wystawia po latach rodzicowi ocenę, oskarżając go za błędy popełnione w przeszłości. Relacjach z samym sobą, gdy nie jest się w stanie zrozumieć własnych uczuć i emocji.
To nie jest łatwa opowieść – jest bardzo gorzką dawką refleksji o samotności, lękach i smutku. Warto ją poznać.

Maria Guzelak-Robaszkiewicz