Druga część Dziadów to właściwie pierwszy utwór w literaturze, który sięga w takim stopniu do życia i kultury zwykłych ludzi. Dramat czyni nas świadkami pogańsko-chrześcijańskiego obrzędu wspominania zmarłych. Dziady to święto, podczas którego zgromadzeni zapraszają dusze zmarłych na poczęstunek i oferują modlitwę, by ulżyć im w pośmiertnej tułaczce. U Mickiewicza nie jest to jednak ani wierne odtworzenie rytuału, ani jedynie poetycki zapis ginących zwyczajów. Dla autora święto staje się pretekstem, wezwaniem do zmiany sposobu, w jaki rozumiemy świat.