"Śladami cywilizacji Wielkiego Stepu" to praca ukazująca złożoną historię ludów zamieszkujących stepy Azji od IX do XIII wieku. Autor ukazuje tworzenie się potęgi mongolskiej, która przez wieki wywierała wpływ na dzieje Chin, Indii, księstw ruskich i państw Azji Środkowej. Budziła przerażenie, ale też nadzieję średniowiecznej Europy na znalezienie sojusznika w czasie wypraw krzyżowych. Gumilow opisuje zwyczaje koczowniczych narodów Azji, walki między nimi i ustalenie hierarchii wzajemnych powiązań i podległości oraz znaczenie nowego prawodawstwa i różnych religii wyznawanych przez te ludy dla powstania największego państw świata imperium Czyngis-chana.