Przez lata macierzyństwo w kulturze było ukazywane jako spełnienie marzeń każdej kobiety. Lata bez maleństwa przy nodze czy na rękach były smutnym wyczekiwaniem na szczebioczące szczęście. Niewiasta dopiero z dzieckiem nabierała sensu życia i mogła samorealizować się jako matka i żona. Poród – chociaż bolesny – otwierał nowy rozdział i pozwalał z dumą spojrzeć w twarz matce, babci i siostrom.

Od paru lat obserwujemy jednak odkłamanie portretu matki. To już nie są same blaski. Nagle okazało się, że można mieć depresję poporodową, rozstępy, huśtawki nastrojów, a także brak czasu na sen i jedzenie. W skrócie – czarna rozpacz. Ponadto brak chwili dla siebie, życia towarzyskiego i wsparcia ze strony męża. Rysuje się tutaj mocno czarno-białe rozróżnienie, a jak wiadomo, życie takie nie jest. Ale powiedzcie to pisarkom i pisarzom.

„Bądź dobra dla zwierząt” Isakstuen to historia Karen i jej relacji z córką Anną. Po rozwodzie bohaterka musiała określić warunki opieki nad dzieckiem. Nie jest zadowolona z tego salomonowego rozwiązania, jednak podział pół na pół jest sprawiedliwy i wymagany przez norweskie prawo. Tak więc Karen zaczyna układać swoje życie w interwałach między kolejnymi spotkaniami z Anną. Jednocześnie próbuje zmierzyć się z rozczarowaniem w oczach matki, która nie tylko nie zaakceptowała rozwodu córki, ale i nieobecności wnuczki podczas niektórych świąt i urodzin.

Monica Isakstuen w sumie nie zaproponowała nic nowego ani interesującego w tematyce relacji matki z córką. Punkt wyjścia jest dosyć interesujący, czyli próba ułożenia sobie życia po rozwodzie i podziale opieki nad dzieckiem. Karen zastanawia się nad naturalnością odseparowania matki od dziecka, wpływem rozwodu na rozwój córki czy dynamiką relacji z Anną. Jednak w swych rozważaniach wpada w banał i liczne stereotypy. Wszystko jest czarno-białe, a przecież oczywiste jest, że życie takie nie jest. Początkowo szczerość jest interesująca, ale szybko okazuje się, że Karen jest małostkowa i sztuczna w swych rozważaniach. Dlaczego? Bo w odmiennej sytuacji, w której miałaby w domu i męża, i dziecko, jej rozważania poszłyby w kompletnie innym kierunku. Zawsze tęsknimy za tym, czego nie mamy. I nie ma w tym nic odkrywczego.

Lepiej mógłby wypaść też wątek relacji Karen z jej matką. Babcia jest rozczarowana, niezadowolona i zgryźliwa. Nie może wybaczyć córce braku prób zjednoczenia rodziny. Karen w tym wszystkim wydaje się bierna i apatyczna. Toleruje zachowanie matki i nie próbuje z nim walczyć. Zapewne dlatego, że nie chce się kłócić i przyzwyczaiła się już do takiego zachowania rodzicielki. Bierze je za zwykłe i typowe, chociaż go nie akceptuje. A jak wiemy, bez jakiejkolwiek próby rozmowy i dyskusji na pewno nic się nie zmieni.

W tym wszystkim jest jeden plus, a mianowicie ukazanie roli matki w przyrodzie. Człowiek – w toku rozwoju społecznego – wykształcił rozwiązania, które są u zwierząt niemożliwe. Pytanie tylko, czy to świadczy o naszym postępie? Czy umowy, paragrafy i aneksy są w stanie zastąpić aspekt biologiczny? Na te pytania czytelnik musi odpowiedzieć sobie sam.

„Bądź dobra dla zwierząt” to książka, która mnie rozczarowała. Spodziewałem się ciekawszego ujęcia tematu. Może podczas premiery było to coś przełomowego i odkrywczego, ale teraz niknie w tłumie. Chyba że to ja po prostu za dużo czytam, co też jest możliwe.

Michał Wnuk