Bóg nie jest wielki. Jak religia wszystko zatruwa

Kolejna książka Hitchensa, którego podziwiam za wnikliwość, poświęcenie sprawie i bezwzględna konsekwencję w swoich poglądach.

Dlaczego konsekwencję? Wielu krytyków tradycyjnych religii, ludzi uważających się za niewierzących czasami przejawia słabość chociażby w stosunku do religii wschodu/innych rytuałów. Tutaj wypunktowane zostają zarówno wszystkie klasyczne religie i ich odłamy, jak i sama skłonność człowieka do zapełniania sobie pustego miejsca po nich wymysłami pokroju astrologii i innych tego typu, jednocześnie nie zaprzeczając potrzeby człowieka

Autor w dość interesujący sposób opisuje wiele zarzutów jakie można wnieść przeciwko wierze, nierzadko powołując się na swoje bogate doświadczenie we wszelkiego rodzaju sporach. Niestety mam wrażenie, że miejscami idzie na łatwiznę biorąc na tapet chociażby Mormonizm, który jest mocno naiwny i który punktuje się łatwo i przyjemnie, ale raczej nic z tego nie wynika (może to perspektywa Polaka, który nie ma odczynienia z tym wyznaniem na co dzień i nie zdaje sobie sprawy z ogromu jego członków).

Drugim zarzutem jest styl, który odniosłem wrażenie jest dość rozbiegany. Hitchens z jednej strony ma plan na te książkę, a z drugiej widać jakieś rozbieganie między tematami, czasami (w mojej opinii) niepotrzebne, niewnoszące wartości dodanej anegdoty.

Czy mogę z czystym sercem polecić tę pozycję? Jak najbardziej, zarówno dla wierzących, niewierzących lub mających wątpliwości. Jeżeli nie zmieni ona poglądów czytelnika, to na pewno skłoni do myślenia i zaprezentuje kilka mocnych argumentów w dyskusji.

Kolejna książka Hitchensa, którego podziwiam za wnikliwość, poświęcenie sprawie i bezwzględna konsekwencję w swoich poglądach.

Dlaczego konsekwencję? Wielu krytyków tradycyjnych religii, ludzi uważających się za niewierzących czasami przejawia słabość chociażby w stosunku do religii wschodu/innych rytuałów. Tutaj wypunktowane zostają zarówno wszystkie klasyczne religie i...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

"Gdybym mówił językami ludzi i aniołów, a miłości bym nie miał, stałbym się jak miedź brzęcząca albo cymbał brzmiący" - 1 List do Koryntian.

Głośna książka angielskiego dziennikarza jest krytyką religii, w której Hitchens wyraził moralne oburzenie z powodu zła czynionego przez wierzących. Stawia go to wśród licznego i zaszczytnego grona. Sam Jezus był znakomitym krytykiem skorumpowanej religii. Jego zarzuty obejmowały hipokryzję, pychę, legalizm czy brak miłości. Podobnie jak u Hitchensa, tematem krytyki Jezusa jest to jak nieludzkie stały się religijne nakazy. Np. podczas jednej z wielu konfrontacji dotyczących przestrzegania szabatu Jezus przypomina faryzeuszom, że szabat został ustanowiony dla człowieka, a nie na odwrót. Krytyków Kościoła wśród jego synów i córek było wielu przez wieki, ponieważ religia rzeczywiście może stać się skorumpowana i nie jest wcale zwolniona z krytyki. Ale chociaż Hitchens jest w dobrym towarzystwie jego książka jest zmarnowaną szansą. Jego retoryka przejawia tak głęboką pogardę dla wierzących, że trudno mi sobie wyobrazić by autor mógł przekonać ludzi, którzy wg niego potrzebują oświecenia.

Jego podejście znacznie różni się od podejścia Jezusa, który był przyjacielem grzeszników. Znany był z przebywania z celnikami, jawnogrzesznicami i innymi pariasami. Jak sam mówił, przyszedł do zagubionych. Odpowiednikiem grzeszników dla Hitchensa są naiwne masy wciąż wyznające wiarę w Boga. Czytając go trudno uniknąć wniosku, że autor czuł do nich pogardę, gdy z drugiej strony poklepywał po plecach swoich ateistycznych kolegów. W czym podobny był do faryzeusza spoglądającego z góry na plebejskie masy, potępiającego ich ignorancję. Przybył by ocalić chorych i zagubionych dzięki dobrej nowinie Oświecenia, a jego strategią jest upokorzyć ich, by ze wstydu porzucili swoją wiarę. Ateiści często mówią, że religia nie może nas niczego nowego nauczyć na temat etyki, jednak w Jezusie widzimy coś co rzuca wyzwanie naszym naturalnym odruchom. Nie zaprzyjaźniamy się z tymi, których uważamy za grzeszników. Nie kochamy ich, ale oceniamy i odrzucamy - jesteśmy faryzeuszami.

Następna sprawa to to, że katalog nieprawości wierzących przedstawiony przez autora jest jak nagłówki tabloidu, a przecież wiadomo, że lądują tam tylko najbardziej sensacyjne wiadomości. Jedynie ktoś niespełna rozumu zakłada, że tak wygląda cała rzeczywistość - Afryka to jedynie rozległe pustkowia zamieszkanym przez dzieci z rozdętymi brzuchami; na bliskim wschodzie wojny i zamachy; na dalekim powodzie i cyklony; w Ameryce zamieszki na tle rasowym itd. Jako dziennikarzowi, Hitchensowi taki sposób relacjonowania rzeczywistości mógł wydawać się normalny, ale ja nie uważam by religia była godna uwagi jedynie gdy zawodzi. Całe życie spędziłem wśród ludzi wierzących. Mogę sprawdzić czy autor dobrze oddał tą rzeczywistość i nie znajduję na stronach książki siebie czy znanych mi osób. Co nie znaczy, że rzeczy które krytykuje się nie zdarzają i nie są warte potępienia, ale w żadnej mierze nie są całością sprawy. I nawet te przypadki z którymi w jakiś sposób się zetknąłem, w opisie Hitchensa okazują się absurdalne, ponieważ są tak jednostronne. Gdyby książka ukazywała pełniejszy obraz religijności, jej wiarygodność w określaniu oczywistych klęsk i niepowodzeń byłaby tym bardziej przekonująca.

Mimo to mówienie prawdy może być aktem miłości, nawet gdy boli. Nie ma wątpliwości, że pisząc o religii jako sile zła w społeczeństwie, Hitchens przedstawił swoje szczere przekonania i dobre intencje. Nawet jeśli nie mówi “całej prawdy i tylko prawdy” (w książce jest mnóstwo błędów i zawsze są one na korzyść narracji którą autor opowiada, a na niekorzyść religii) to jego oskarżenie zawiera wiele prawdy. I nietrudno zrozumieć jego odrazę, która w takiej sytuacji jest naturalna. Niemniej jego wrogość wobec nie tylko najgorszych przedstawicieli religii, ale wobec wszystkich stanowi poważną przeszkodę w odbiorze jego przesłania. Mówienie prawdy nie jest bardzo trudne, gdy nie dbamy o to, jaką krzywdę tym wyrządzamy. Wystarczy trochę śmiałości i brak współczucia by zyskać reputację odważnego. Używając prawdy jak pałki do ogłuszania. Ale szkopuł w tym, że tak wypowiedziana prawda nie przekonuje ani nie nawraca ludzi, tylko ich obraża. Nawet gdy podana jest w dowcipnym i pełnym wdzięku stylu, którego autorowi nie można odmówić. Ale jeśli zależy mi na tych, których uważam za omamionych, będę dbał o to czy wiadomość zostanie odebrana.

Sposób komunikacji Hitchensa przypomina trochę religijnych fanatyków których potępia, co mu wielokrotnie wypominano. Znane są obrazy fundamentalistów w Ameryce trzymających transparenty w miejscach publicznych z kontrowersyjnymi hasłami w stylu: "Bóg nienawidzi pedałów". Oni też uważają, że głoszą przykrą prawdę nie zważając na reakcję innych. Nie ważne, że ich retoryka jedynie odrzuci ludzi - oni spełnili swój “chrześcijański obowiązek”. Jednak w ludzkiej naturze leży pogardzanie tymi, którzy naszym zdaniem okazali nam pogardę. Wzbudzanie wrogości skutecznie utrudnia dialog. Przeciwstawmy to postawie Jezusa, który głosił: “Miłujcie waszych nieprzyjaciół; dobrze czyńcie tym, którzy was nienawidzą”(Łk 6:27). Tak jak zauważył św. Paweł w zacytowanym na początku tego tekstu liście - prawda bez miłości nie ma siły przebicia. Jakkolwiek głęboka by nie była. Jednak mówienie prawdy z miłości oznacza rozmowę w duchu głęboko motywowanej życzliwością dla innych, nawet wrogów. Dzięki niej można mieć nadzieję na to, że dialog doprowadzi do większego pokoju i sprawiedliwości.

Gdyby chrześcijanie częściej się tą regułą kierowali, Hitchens nie napisałby tej książki. Różnica między tym co jest, a tym co powinno być zasmuca wielu chrześcijan. Jednak nie sądzę by autor wykorzystał te rozczarowanie, bo tak bardzo przypomina zelotów, których potępia. Retoryka Hitchensa jest tak pozbawiona empatii i niuansu, a pełna odrazy, że jego wizja społeczeństwa bez religii nie przypomina drogi do nowej, lepszej ery. Z drugiej strony jest Jezus. Chociaż my, którzy za nim podążamy, nie potrafimy w pełni żyć jak on, to w nim widzę drogę pokoju do której dążę.

"Gdybym mówił językami ludzi i aniołów, a miłości bym nie miał, stałbym się jak miedź brzęcząca albo cymbał brzmiący" - 1 List do Koryntian.

Głośna książka angielskiego dziennikarza jest krytyką religii, w której Hitchens wyraził moralne oburzenie z powodu zła czynionego przez wierzących. Stawia go to wśród licznego i zaszczytnego grona. Sam Jezus był znakomitym krytykiem...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Ciężko się czyta... Spodziewałam się czegoś zupełnie innego

Ciężko się czyta... Spodziewałam się czegoś zupełnie innego

Pokaż mimo to

Dobra książka. Ciekawe problemy filozoficzne znane od dawna i wciąż roztrząsane. Na minus - trochę chaotyczna i styl nieco "chropowaty", ale może to wynikać z niezbyt dobrego przekładu książki.

Dobra książka. Ciekawe problemy filozoficzne znane od dawna i wciąż roztrząsane. Na minus - trochę chaotyczna i styl nieco "chropowaty", ale może to wynikać z niezbyt dobrego przekładu książki.

Pokaż mimo to

Może jest inaczej-to nie Bóg nie jest wielki, a autorzy Biblii, Koranu i innych dzieł o wierze są dalecy od wielkości. Oni wszyscy "macają "tylko Boga, którego nikt nie zna. Jeśli chodzi o książkę-jest chaotyczna i to decyduje, że po części niezrozumiała.

Może jest inaczej-to nie Bóg nie jest wielki, a autorzy Biblii, Koranu i innych dzieł o wierze są dalecy od wielkości. Oni wszyscy "macają "tylko Boga, którego nikt nie zna. Jeśli chodzi o książkę-jest chaotyczna i to decyduje, że po części niezrozumiała.

Pokaż mimo to

Autor prowadzi nas krok po kroku i miażdży religijne przekłamania, które od wieków znajdują się w wiarach, upokarzają ludzką inteligencję i zmuszają do odrzucenia nauki. Pokazuje historię i wykazuje, że religie są tylko i wyłącznie wymysłem człowieka, który wielu rzeczy nie rozumiejąc – lub pragnąc usprawiedliwić swoje obrzydliwe postępowanie – znalazł sobie wymówkę.

Książka rewelacyjna, gorąco polecam! Cała recenzja: https://znakomita.com/2020/07/06/bog-nie-jest-wielki-26-2020/

Autor prowadzi nas krok po kroku i miażdży religijne przekłamania, które od wieków znajdują się w wiarach, upokarzają ludzką inteligencję i zmuszają do odrzucenia nauki. Pokazuje historię i wykazuje, że religie są tylko i wyłącznie wymysłem człowieka, który wielu rzeczy nie rozumiejąc – lub pragnąc usprawiedliwić swoje obrzydliwe postępowanie – znalazł sobie wymówkę....

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Wyższość rozumu nad wiary w wiarę. Krytyczne dzieło, oparte na udokumentowanych naukowych dowodach. Dla ludzi ciekawych świata, o otwartych horyzontach, nie chcących wchodzić ze mną w spór, ale stawiających sobie pytania i sobie dającym odpowiedzi.

Wyższość rozumu nad wiary w wiarę. Krytyczne dzieło, oparte na udokumentowanych naukowych dowodach. Dla ludzi ciekawych świata, o otwartych horyzontach, nie chcących wchodzić ze mną w spór, ale stawiających sobie pytania i sobie dającym odpowiedzi.

Pokaż mimo to

Książka nie pozwala przejść obok siebie obojętnie i piszę to jako osoba wierząca. Hitchens był dla mnie tym, kim dla Heroda był Jan Chrzciciel - nie zgadzam się z nim, ale uwielbiałem go słuchać. I właśnie słowo "słuchać" jest kluczowe - w słowie pisanym Hitchensowi brakuje pazura i sardonicznosci jego tonu.
Książka w przeciwieństwie do "Boga urojonego" Dawkinsa nie jest próbą obalenia wiary w Boga, co raczej antyteistyczną krytyką fanatyzmu religijnego rozciągniętego przez autora jako zjawisko filozoficzne na całą wiarę religijną wszelkich wyznań.
Pozycja obowiązkowa dla wszystkich bez względu na poglądy.

Książka nie pozwala przejść obok siebie obojętnie i piszę to jako osoba wierząca. Hitchens był dla mnie tym, kim dla Heroda był Jan Chrzciciel - nie zgadzam się z nim, ale uwielbiałem go słuchać. I właśnie słowo "słuchać" jest kluczowe - w słowie pisanym Hitchensowi brakuje pazura i sardonicznosci jego tonu.
Książka w przeciwieństwie do "Boga urojonego" Dawkinsa nie jest...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Książka powszechnie przypisywana do gatunku popularnonaukowych. Co prawda jest swego rodzaju wglądem w socjologiczne i psychologiczne aspekty religii, jednak jest to bardziej dziennikarski charakter, mimo że wysokich lotów.

W początkowych rozdziałach autor rozprawia się z często przytaczanymi na prszestrzenii filozoficznej historii argumentów na rzecz istnienia boga, by następnie przejść do rzucania coraz to kolejnych wniosków z sytuacji, obserwacji i doświadczeń w temacie religii. Są to rzeczy i spostrzeżenia cenne, nawet ktoś długo badający temat, może tu znaleźć informacje wartościowe, albo pomóc usystematyzować sobie to i owo.

Jeśli jednak chodzi o samo badanie mechanizmów religii i skomplikowanych psychologicznych aspektów jej utrzymywania, to trochę zabrakło tutaj takiej polemiki. Była to bardziej wyliczanka zła wyżądzanego przez religię. W społeczeństwach jednak tak bardzo dotkniętych indoktrynacją, głos pana Hitchensa na pewno będzie cenny. Tak więc śmiało mogę dać dużego plusa za wskazanie kierunku, oraz śmiałe i odważne podążanie w jego stronę.

Dziękuję przede wszystkim za krytykę merytoryczną, opartą na faktach i konkretach a nie na mitach i rozpaczliwym wołaniu emocjonalnym.

Książka powszechnie przypisywana do gatunku popularnonaukowych. Co prawda jest swego rodzaju wglądem w socjologiczne i psychologiczne aspekty religii, jednak jest to bardziej dziennikarski charakter, mimo że wysokich lotów.

W początkowych rozdziałach autor rozprawia się z często przytaczanymi na prszestrzenii filozoficznej historii argumentów na rzecz istnienia boga, by...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Christopher Hitchens, znany ze swojego swobodnego wyrażania opinii humanista-myśliciel oraz czołowy przedstawiciel ruchu Nowy Ateizm, przedstawia argumenty
na poparcie tytułowej tezy. I nie odnosi się, jak mogłoby sugerować nawiązanie w tytule ("Allahu Akbar" - Bóg jest wielki), jedynie do islamu. Uważa wszystkie trzy główne religie za fałszywe i szkodliwe a wiarę postrzega jako wynik głównie zastraszania kolejnych pokoleń nieedukowanych wyznawców i narzędzie manipulacji społecznych w rękach religijno-politycznych fanatyków.
Określa zorganizowaną religię jako "pełną przemocy, nielogiczną, nietolerancyjną, nierozerwalnie złączoną z takimi pojęciami jak rasizm, ustrój plemienny, czy bigoteria [...]"
Według Hitchensa wszystkie religie bazują na zatrważaniu wyznawcy, wymagają pokory i poczuci własnej marności. Mówią głównie o grzechach i wszelkich za grzechy karach. Sprowadzają się do uświadamianiu ułomności ludzkiej i pełnemu podporządkowaniu gniewnemu Bogu (i pośrednikom w drodze do Boga). Bo jedynie
cierpiętniczym życiem doczesnym można zapracować na szczęście wieczne, czego dozna uniżony sługa, wdzięcznie wychwalający Pana.
Religie podsycają również przekonanie, że Bóg jest nieustającym obserwatorem naszych poczynań (czyli popełnianych grzechów), co skutkuje życiem w ciągłym strachu przed konsekwencjami potencjalnego błędu.

Hitchens wykazuje nielogiczności i nonsensy wśród religijnych dogmatów i biblijnych zapisów. Odnosząc się do "dzieła stworzenia" powołuje się na Darwinowską teorię ewolucji, a także badania współczesnych naukowców z dziedziny genetyki, fizyki, archeologii, paleontologii. Oprócz tego głosi, że "To, co można stwierdzić bez dowodów, można odrzucić bez dowodów."
Krytykuje wszelkie metafizyczne odczytywanie Biblii czy Koranu i autorytatywne nauczanie prawd wiary. Podkreśla tym samym wyższość nauki nad religią w kreowaniu etycznego kodeksu postępowania dla ludzkiej cywilizacji. Argumentuje, że to nie religia sprawia, że ludzie postępują lepiej.
Fałszerstwem, i to niemoralnym, nazywa treści Ewangelii a przypominając niespójności Nowego Testamentu oraz teorie sugerujące alternatywne
okoliczności jego powstawania, kolejny raz powtarza wniosek: nie znajdziemy w Biblii ani żadnego "objawienia", ani prawdy historycznej.

W rozdziale "Religia zabija" przytacza wydarzenia polityczno-militarne (była Jugosławia, Irlandia, Palestyna, Irak, Iran i inne), aby wszelką religijność obarczyć odpowiedzialnością za eskalację konfliktów etnicznych i w rezultacie za wojny i ludobójstwa. Oskarża każdą z trzech głównych religii o żądzę "świętej wojny", a duchowych przywódców o podsycanie złych zachowań poprzez nawoływanie do nienawiści względem innych wyznań. W innych rozdziałach jeszcze wielokrotnie opowiada o masowych sadystycznych rzeziach, w których role głównych podżegaczy odgrywali kościelni hierarchowie. Wspomina krwawe czystki etniczne prowadzone przez wyznawców islamu w Sudanie i najbardziej schrystianizowaną afrykańska Rwandę, gdzie księża i zakonnice bezpośrednio przyczyniali się do ludobójstwa.
Opisuje religijne praktyki, a szczególnie rytuały związane z seksualnością, aby unaocznić, jak religia może być groźna dla zdrowia. Przytacza nie tylko znane opinii publicznej piekło obrzezania dziewczynek w muzułmańskiej Afryce, ale także szokujące obrządki specyficznego obrzezania żydowskich chłopców w centrum nowoczesnego świata (Nowy Jork, pierwsza dekada dwudziestego pierwszego wieku). Pokazuje tym jak ból, cierpienie i poniżenie, a w następstwie choroby fizyczne i psychiczne czy śmierć, mogą być spowodowane praktykami uznanymi za święte i usankcjonowane religijnymi dogmatami.

Hitchens jest autorem ponad dwudziestu książek. Jego publicystyczno-literackiego stylu nie można nie docenić, aczkolwiek mnie przytłoczył
naukowo-informacjny skojarzeniowy miszmasz. Autor bryluje znajomością pojęć teologicznych, różnych wyznań i ideologii, faktów, nazwisk, teorii ze świata nauki, filozofii, religioznawstwa, które przeplatają się wzajemnie bez zachowania kontekstu, konstrukcyjnej dyscypliny czy chronologii. Za to okraszone są beletrystycznymi anegdotami oraz pełną ironizowania i dywagacji krytyczną analizą tekstów biblijnych opartą na wnioskach własnych i innych badaczy.
Z tego powodu odbieram książkę jako — napisany ręką wielkiego erudyty — luźny zbiór refleksji na temat religii i skutków jej oddziaływania, których to refleksji głównym celem jest wezwanie do zastanowienia się.
Nie oceniam ani absolutnie nie polemizuję z argumentami autora, nie czuję się ani merytorycznie, ani mentalnie przygotowana. Może dla takich czytelników jak ja książka jest najlepszym początkiem, środkiem pobudzającym do zastanawiania i poszukiwania odpowiedzi na własne pytania.

Christopher Hitchens, znany ze swojego swobodnego wyrażania opinii humanista-myśliciel oraz czołowy przedstawiciel ruchu Nowy Ateizm, przedstawia argumenty
na poparcie tytułowej tezy. I nie odnosi się, jak mogłoby sugerować nawiązanie w tytule ("Allahu Akbar" - Bóg jest wielki), jedynie do islamu. Uważa wszystkie trzy główne religie za fałszywe i szkodliwe a wiarę postrzega...

więcej

mniej

Pokaż mimo to