Farah Diba Pahlavi

Wdowa po byłym szachu Iranu postanowiła zmierzyć się ze swoją przeszłością oraz rolą jaką pełniła przy mężu. Dla infantylnych wielbicieli prometejskich idei podług których wystarczy obalić dyktatora i od razu zapanuje demokracja, prawa człowieka i takie tam ta książka niewątpliwie będzie pożywką na propagandowy jej wymiar. Cóż, można to i tak przedstawić, ale byłoby to zbyt dużym uproszczeniem, jak również niezbyt dokładnym wczytaniem się w racje byłej cesarzowej. Autorka przedstawia koncepcję władzy i koncepcję państwa jakie legły u podstaw modernistycznym planom Rezy Pahlawiego. Średniowieczny Iran miał stopniowo wkraczać w erę nowoczesności, przy zachowaniu tradycji i stać się w przyszłości monarchią konstytucyjną. Niebagatelną rolę odgrywały jeszcze: półkolonialny status i brytyjska kontrola przemysłu naftowego. Farah Pahlavi jest świadoma, że państwo rządzone przez jej męża od początku nie było idealne, nie ukrywa czym zajmowało się SAVAK. Trudno ustalić w jakim stopniu ta wiedza była rozbudowana, ale mąż (tak przypuszczam) mroczne strony sprawowania władzy zachowywał dla siebie. Zresztą ataki idealistów postulujących wprowadzanie demokracji (jak za dotknięciem przysłowiowej czarodziejskiej różdżki) autorka punktuje dość trafnie. Nie bez złośliwości zwraca uwagę, że kraje które pouczają resztę świata o demokracji, prawach człowieka same potrzebowały czasu ażeby do tych niewątpliwie pięknych i wzniosłych ideałów dojść. Mało tego, wiele z nich osiągnęły w nie tak odległej perspektywie czasu (można by wyliczać kiedy kobiety uzyskały prawa wyborcze, kwestie segregacji rasowej itd.). Podkreśla, że muzułmański Iran musiał to nadrobić w przyśpieszonym tempie. I tutaj dochodzimy do sedna: autorka tak naprawdę nie może zrozumieć co poszło nie tak? Czy skupienie się na zwalczaniu ruchów komunistycznych i zbagatelizowanie ortodoksyjnego kleru? A może bardzo nieudolna polityka prezydenta Cartera (i Z. Brzezińskiego),do którego odnosi się z wyraźną niechęcią? Niewątpliwie była cesarzowa do końca swoich dni będzie zadawać sobie pytania, dlaczego historia odmówiła jej rodzinie przeprowadzenia reform i uczynienia z Iranu państwa nowoczesnego.