Shlomo Venezia

Choć temat Sonderkommando przewijał się w wielu czytanych przeze mnie książkach, wspomnienia Venezii to pierwsza lektura w pełni poświęcona tej tematyce, jaka trafiła w moje ręce. Shlomo Venezia urodził się w Grecji, we włoskiej rodzinie żydowskiego pochodzenia. Początkowe prześladowania Żydów przez nazistowskich okupantów w Grecji nie dotknęły rodziny Venezii, bo jako Włosi korzystali z "ochrony". Potem jednak Niemcy zabrali się za wywózkę wszystkich Żydów z Grecji i tak rodzina autora trafiła do Auschwitz - cudem udało się przeżyć nie tylko jemu, ale także jego bratu i jednej z sióstr. Tym "cudem" była jednak praca bardzo wyjątkowa - tytułowe Sonderkommando, do którego trafił Venezia wraz z bratem. I byli jednymi z naprawdę niewielu pracujących tam, którzy wyszli z obozu żywi. "Sonderkommando. W piekle komór gazowych" to książka napisana w formie wywiadu z autorem, poszczególne rozdziały opowiadają o kolejnych etapach jego życia. Najpierw dzieciństwo w Grecji, wybuch wojny, okupacja włoska, niemiecka… Aż w końcu Venezia zaczyna opowiadać, jak trafił do Auschwitz, a potem do komanda specjalnego. Zajmował się prowadzeniem ofiar na egzekucję, transportem i paleniem zwłok, sprzątaniem krematoriów… Później, już w innych obozach, autor miał okazję pracować też "jak inni więźniowie" i uznał, że choć fizycznie w Sonderkommando mieli lepiej, to jednak wpływ pracy w krematoriach na psychikę był zdecydowanie bardziej dewastujący. Trudno oceniać takie książki pod kątem samej treści, bo nie da się właściwie ująć w słowa i ocenić tego, co przeszli więźniowie Auschwitz. "Sonderkommando" jednak cenię jako dobrze przeprowadzoną rozmowę, wyraźne skupienie na emocjach i doświadczeniach Venezii - jest to lektura, która porusza, daje do myślenia, a zarazem nie przeraża nadmiarem cierpienia (autor unika nazbyt szczegółowego opisu brutalności obozów). W efekcie "Sonderkommando" jest dobrą książką dla tych, co dopiero zapoznają się z lekturą obozową, zwłaszcza, że na koniec otrzymujemy też skrótową historię Holokaustu.