Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Skrzyżowanie „Chłopców z ferajny” z „Thelmą i Louise”. Tak jest przynajmniej ta książka reklamowana. Jednak ci „Chłopcy…” są nie do końca trafieni. Jeżeli chodzi o „mafiosość” bliżej powieści Williama Boyle’a do „Rodziny Soprano”. Mamy tu ten sam tragikomiczny klimat rozpadającego się świata przestępczego porządku i związanych z nim wartości oraz podobne do bohaterów serialu Davida Chase’a groteskowe postacie męskie – żałosne ale wciąż niebezpieczne. Jednak przede wszystkim w „Sopranos” – to istotne novum w chłopackiej z zasady historii mafijno/gangsterskiej – są świetnie zarysowane i prowadzone bohaterki. Camela (Edie Falco),dr Melfi (Lorraine Bracco),Adriana (Drea de Matteo) i Janice (Aida Torturro),choć grają na drugim planie, często – zwłaszcza Camela – odgrywają wiodącą rolę w dramacie. Bohaterki powieści „Przyjaciel to najlepszy prezent dla samego siebie” – Wolfstein, Rena, Lucia i Mo – aż tak perfekcyjnie skonstruowane nie są. Boyle raczej umieszcza na swojej szachownicy lekko umajone schematy. Tyle, że te schematy z zasady mają tu grać rolę pierwszoplanową, a owo umajenie dodaje im pikanterii i vis comica. Jednak i tak największy efekt komiczny dają tej powieści faceci oraz ich zderzenie z bohaterkami. Boyle nie musi konstruować swoich „pań” aż tak perfekcyjnie i wielopłaszczyznowo jak Chase, także dlatego, że opowiada zupełnie inny typ historii. Nie ma tu wieloznacznego, niemal szekspirowskiego dramatu. „Przyjaciel to najlepszy prezent dla samego siebie” jest gangsterską przygodówką z „niższych” sfer. Najbliżej powieści Boyle’a jest do tego, co pisał Elmore Leonard, a co świat poznał najlepiej dzięki zapomnianej już nieco komediowo-sensacyjnej filmowej trylogii z lat dziewięćdziesiątych – „Dorwać Małego” Barry’ego Sonnenfelda, „Jackie Brown” Quentina Tarantino i „Co z oczu, to z serca” Stevena Soderbergha. „Przyjaciel to najlepszy prezent dla samego siebie” jest pulpową opowieścią z życia marginesu; zabawną i krwawą historyjką o cwaniaczkach, których życie nagle ulega gwałtownej zmianie. Wszystko za sprawą walizki pieniędzy. W powieści Boyle’a w zasadzie nie ma nic oryginalnego. Ale w przypadku tego gatunku – taniej rozrywki w miękkich okładkach lub, jak kto woli – prozy podróżnej lub kolejowej, nie o to chodzi. Ta historia ma nas na chwilę oderwać od rzeczywistości, dać chwilę wytchnienia, podekscytować i/lub rozbawić. A to William Boyle potrafi rozbić znakomicie. Pewnie zresztą dlatego jest wykładowcą kreatywnego pisania. Jego powieść to po prostu kawał świetnie wymyślonej historyjki. Historyjki bardzo dynamicznej – „Przyjaciel to najlepszy prezent dla samego siebie” napisany jest tak, że czytelnik nie ma czasu na odrobinę wytchnienia – wywołującej chwilami salwy śmiechu, a czasem – choć zdecydowanie rzadziej – dreszcz emocji. Powieści napisanej tak dobrze, że choć czytelnik od razu zdaje sobie sprawę, że ma do czynienia z trzeciorzędną prozą, nie jest w stanie (a na pewno nie ma ochoty) przerwać lektury. W powieści Boyle’a w zasadzie nie ma nic oryginalnego. W zasadzie, bo jedno go bardzo wyróżnia. Jego bohaterkami są, w zdecydowanej większości, kobiety sześćdziesięcioletnie. Jednak nie jest to żadne emeryten party rodem z popularnych w naszym kraju powieści obyczajowych. Pisarz dostrzegł, że dzisiaj sześćdziesiątka jest tym samym, czym kiedyś była trzydziestka, a kobiety, które dochowały się już wnucząt, wciąż mogą mieć w sobie więcej rock’n’rolla niż nastolatki. I co ważne dla czytających chłopaków – mieć w sobie wciąż tyle seksapilu, że party, jakim jest lektura „Przyjaciela…”, może być szampańską imprezą. „Przyjaciel to najlepszy prezent dla samego siebie” został przetłumaczony na kilkanaście języków. We Francji otrzymał nagrodę dla najlepszej zagranicznej powieści sensacyjnej. W Polsce mało kto o nim słyszał. No, ale mamy Remigiusza Mroza.