Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Poranny Dziennik Zdrowia doktora Bartka Kulczyńskiego piątek, 11 sie 2023 | godz. 05:56 ☝ Niewiele warta wiedza o lektynach z książki Roślinne kłamstwo. Przestroga. Dzień dobry o poranku, jest taka książka Roślinne kłamstwo. Paradoks, bo autor Steven Gundry sporo w niej nakłamał… Dlaczego pozwalam sobie tak pisać o czyjejś książce? Bo kto milczy, ten zdaje się zezwalać. Zezwalać na szkodliwy przekaz… Obserwując różne profile społecznościowe, trudno przeoczyć, że bujnym pokłosiem idei z tej książki wyrasta narracja, że lektyny to poważny wróg zdrowia, więc żywność, która je zawiera – powinna być ograniczona w diecie większości osób, nawet zdrowych. Autor Roślinnego kłamstwa zrobił z lektyn niemalże wroga nr 1 naszego zdrowia. W efekcie czytania tej książki i bezkrytycznego powielania zawartych w niej idei na portalach społecznościowych, skutek jest taki, że ludzie zaczynają podejmować gorsze decyzje w związku z odżywianiem. Stąd nie można tego przemilczeć. Trzeba odpowiednie dać rzeczy słowo. A teraz trochę merytoryki… Czym są lektyny? Pisząc w skrócie lektyny to białka, które mają zdolność do wiązania się z węglowodanami. Ta właściwość sprawia, że mogą się łączyć z komórkami lub błonami komórkowymi i w ten sposób wywoływać pewne reakcje biochemiczne. Źródłem pokarmowym lektyn są głównie produkty roślinne, w tym zboża, warzywa (m.in. psiankowate, strączki) i owoce. Niemniej są one także obecne w rybach i produktach pochodzenia zwierzęcego. Czy należy obawiać się lektyn? Badania na zwierzętach sugerują, że lektyny mające zdolność do przyłączania się do nabłonka jelitowego, mogą zakłócać absorpcję składników odżywczych, a nawet w pewnym stopniu – upośledzać integralność błony śluzowej jelit. Niektórzy badacze twierdzą też, że skutkiem powyższego lektyny mogą zaburzać mikrobiotę jelitową czy powodować stan zapalny i wyzwalać pewne reakcje autoimmunologiczne. Wobec tych informacji faktycznie można wskazać, że lektyny mogą wykazywać pewne działanie toksyczne i antyodżywcze. Tylko że… mowa o eksperymentach in vitro i doświadczeniach na zwierzętach. A co z badaniami z udziałem ludzi? Zacytuję fragment jednej z nowszych prac naukowych [1] z 2020 roku: Nie ma mocnych dowodów z badań z udziałem ludzi, które potwierdziłyby twierdzenie, że żywność zasobna w lektyny powoduje stany zapalne, przepuszczalność jelit lub problemy z wchłanianiem składników odżywczych. Szkodliwy pomidor? Z uwagi na stosunkowo dużą zawartość lektyn można natknąć się na opinię, że pomidory surowe nam szkodzą. Gdyby przyjąć, że lektyny w nich obecne są dla nas niebezpieczne, no to wtedy – opierając się na wnioskach z badań na zwierzętach – należałoby się spodziewać, że jedzenie pomidorów przyczynia się do powstania stanu zapalnego. Ale najnowsza praca naukowa z 2022 r. [2] wskazuje, że jedzenie pomidorów nie wpływa na poziom związków prozapalnych – CRP czy IL-6, a nawet powoduje obniżenie ich stężenia (TNF-alfa). Czy to, co napisałem oznacza, że lektyny obecne w pomidorach na pewno nam nie zaszkodzą? Nie… Uważam, że u niektórych osób mogą pojawić się np. dolegliwości żołądkowo-jelitowe po spożyciu surowych pomidorów, co może wynikać z obecności w nich lektyn. Bo może zdarzyć się tak, że pojedyncze osoby z różnych względów będą na nie wrażliwe. Nie jest to jednak zjawisko powszechne i na jego podstawie nie możemy twierdzić, że pomidory są szkodliwe. Wnioski ostateczne Lektyny mogą zaszkodzić. Jeśli zależy nam, żeby sobie zaszkodzić – wystarczy jeść rośliny strączkowe tak, jak zwykle się ich nie je, tzn. na surowo. W ten sposób dostarczymy sobie dużo lektyn. A na poważnie, to żywność, która zawiera dużo lektyn, spożywana jest najczęściej tak, jak powinna: po obróbce termicznej. Gotowanie zaś sprawia, że białka ulegają denaturacji (rozkładowi). A lektyny to właśnie białka. Przykład: fasola czarna, w której aktywność lektyn jest 100-krotnie wyższa niż w pomidorach, po ugotowaniu jest dla nas zupełnie bezpieczna. Ściślej mówiąc, obróbka termiczna (gotowanie, pieczenie) niszczy zwykle ok. 95-99% lektyn obecnych w żywności. Fermentacja też znacząco obniża poziom lektyn. Nie neguję pewnej szkodliwości lektyn. Niemniej w przypadku znakomitej większości osób – nie są one zagrożeniem zdrowotnym. Jeśli ktoś źle się czuje po surowych warzywach psiankowatych (np. pomidorach, papryce),które zawierają lektyny, to można je poddać gotowaniu lub pieczeniu. Ponieważ fermentacja też znacznie obniża poziom lektyn, więc pewną alternatywą dla warzyw surowych, po których źle się czujemy, są również warzywa fermentowane. Jeśli miałbym jednak wytypować grupę osób, która mogłaby nieco bardziej zachować ostrożność jak chodzi o spożywanie żywności zasobnej w lektyny, to byłyby to osoby zmagające się z chorobami autoimmunologicznymi. Nie chcę nadmiernie stawać w obronie roślin, ale w odniesieniu do wspomnianej książki Roślinne kłamstwo, której przekaz w dużej mierze opiera się na szkodliwości lektyn, pragnę przypomnieć, że źródłem tych związków są również produkty zwierzęce. Tak więc z tymi lektynami, to burza w szklance wody i tworzenie sztucznego wroga. Musiałem o tym napisać, gdyż jeśli nasza uwaga grawituje nie tam, gdzie potrzeba, w stronę rzeczy nieistotnych, to odwodzimy uwagę od elementów stylu życia i diety, które naprawdę mają znaczenie. I jedną z najważniejszych rzeczy, na których należy się skupiać w swojej diecie, jest jej odpowiednie zbilansowanie, czyli to, żeby nie było w niej niedoborów. Z moich filmów wiedzą Państwo, do czego mogą doprowadzić niedobory pokarmowe. Dobrze zbilansowana dieta to podstawa. Dlatego chciałem, by była możliwość uzyskania ode mnie takiej diety. Jednak równie dobrze mogą Państwo poprosić innego dobrego dietetyka o ułożenie diety, byle tylko nie był on podatny na sensacje jak w książce Roślinne kłamstwo. Uszczypliwy dziś jestem. Przypomniał mi się fragment z jednej starej książki: „Zrobił uszczypliwą uwagę, że najpierwszym obowiązkiem myśliwego jest odróżnić zwierzęta domowe od dzikich”. W każdym razie, gdyby jednak zechcieli Państwo smaczną, prostą oraz nade wszystko – dobrze zbilansowaną dietę, bez niedoborów, mojego autorstwa, to zostawiam odsyłacz do mojej diety przeciw cukrzycy i insulinooporności, na cały miesiąc, dla całej rodziny, z samouczkiem PDF. Dieta pomaga chronić przed cukrzycą typu 2 i insulinoopornością oraz wspomaga leczenie: dr Bartek Kulczyński Przywołana literatura: [1] W. Petroski, D.M. Minich, Is There Such a Thing as “Anti-Nutrients”? A Narrative Review of Perceived Problematic Plant Compounds, „Nutrients” 2020, t. 12, nr 10. [2] G. Widjaja i wsp., Effect of tomato consumption on inflammatory markers in health and disease status: A systematic review and meta-analysis of clinical trials, „Clin Nutr ESPEN” 2022, nr 50.