Jesteśmy społecznością, która kocha książki

65/2022 Mało znana (lub zgoła wcale) część historii polskiego podziemia podczas II Wojny Światowej. Być może ma to związek z faktem, że owa konspiracyjna aktywność miała miejsce na terenie Rzeszy, nie na terenach okupowanych, gdzie ruch oporu był niejako immanentną częścią życia. Historia to równie chwalebna co tragiczna. Tak czy owak – w podręcznikach młodzież o tym nie przeczyta. Breslau był stosunkowo bezpiecznym miastem, przez większą część wojny położonym z dala od strefy działań wojennych. Z dawien dawna zamieszkiwała go polska polonia, a odsetek Polaków wśród mieszkańców wzrósł wydatnie w związku z wywozem w głąb Rzeszy robotników przymusowych. Znaczna ich część trafiła do Breslau zasilając m. in. załogi zakładów produkcyjnych. Naturalna w takiej sytuacji integracja towarzyska szybko przerodziła się w pewne zorganizowane struktury. Działalność konspiracyjna zapoczątkowana została dzięki spotkaniom w mieszkaniu państwa Wyderkowskich przy Jahnstrasse 19 (obecnie ul. Zelwerowicza, na rogu ul. Sokolniczej). Mieszkanie znajdowało się u szczytu kamienicy, na czwartym piętrze, a na klatce schodowej stała figura sportowca przywołująca skojarzenie ze starożytnymi olimpiadami – stąd szybko przyjęta i popularna nazwa tej lokalizacji. Z czasem nadano to miano powstałej organizacji. Członkowie “Olimpu” zdobywali wszelkie dostępne dane, zbierali informacji wywiadowcze: wojskowe, gospodarcze, społeczne. Kurierzy przekazywali zdobyczną wiedzę do kraju, a członkowie organizacji - oprócz samej pracy operacyjnej – stworzyli także pewne struktury obejmujące socjalną opieką Polaków przybywającym do Breslau (pomoc w znalezieniu zakwaterowania, uzyskania pracy lub zwolnienia od niej, pomoc w opiece zdrowotnej itp.) Jak to bywa w takich historiach – Gestapo wpadło na trop organizacji i rozpoczęło proces infiltracji, prowadzący do późniejszych aresztowań, śledztw, wyroków. Opracowanie prof. Alfreda Koniecznego obejmuje temat całościowo: przedstawia genezę powstania grupy, jej działalność, okoliczności jej rozbicia oraz tragiczne losy olimpijczyków w trakcie śledztw, zakończonych wyrokami więzienia lub wywozu do obozu koncentracyjnego. Każdy badacz tego zagadnienia skazany jest na konieczność uzupełniania pewnych luk w historii – z uwagi na spore ubytki w dokumentacji sądowej, będące skutkiem apokalipsy miasta podczas operacji “Festung Breslau”. Z faktów, które znamy niezbicie, oraz z tego, co możemy domniemywać – wyłania się tragiczny i bohaterski obraz konspiracyjnej walki Polaków na terenie wroga, w obcym i skrajnie nieprzyjaznym środowisku. Jednocześnie to pouczająca opowieść o patriotyzmie, lojalności, wzajemnym wsparciu i poświęceniu. A także o, jakże ludzkiej, słabości w obliczu konfrontacji z brutalnymi metodami Gestapo w tzw. areszcie wydobywczym. Obowiązkowa pozycja dla każdego Wrocławiaka interesującego się historią naszego miasta.