Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Podobno to głosy czytelników o potrzebie wznowienia pracy „Mokra Działoszyn 1939”, która ukazała się siedem lat temu w serii wydawniczej „Biblioteka Nowego Przeglądu Kawaleryjskiego”, skłoniły autorów do ponownego zajęcia się tym tematem. Jeśli to prawda, to rzeczywiście było warto. Książka, która powstała w wyniku ich pracy jest znacznie bogatsza od pierwszego wydania (które też miałem okazję czytać),nie tylko pod względem objętości, liczby rozdziałów (doszły trzy nowe) i szaty ikonograficznej, ale przede wszystkim różni się zawartością merytoryczną, gdyż piszącym udało się dotrzeć do wielu nowych źródeł, które wzbogaciły warstwę faktograficzną opowieści o pierwszych bojach wrześniowych Wołyńskiej Brygady Kawalerii i 30. Poleskiej Dywizji Piechoty. Od razu trzeba podkreślić, że jest to opracowanie dosyć drobiazgowe i z tego powodu może okazać się trudne do przebrnięcia dla kogoś, kto oczekuje tylko ogólnych informacji. Pracę otwiera studium osłony kierunku łódzkiego w okresie międzywojennym. Kolejne rozdziały poświęcono przygotowaniom wojennym i mobilizacji wspomnianych wielkich jednostek, które z chwilą wybuchu wojny weszły w skład dowodzonej przez generała Wiktora Thommee Grupy Operacyjnej „Piotrków”. Warto zaznaczyć, że przedstawiono w nich również mało znane zagadnienie, takie jak działalność wywiadu niemieckiego (wraz z polskim przeciwdziałaniem),nastroje ludności pogranicza i przygotowania władz administracyjnych na wypadek konfliktu. Do obu rozdziałów dołączono obsady personalne jednostek. Walki 30. Poleskiej Dywizji Piechoty w dniach 1-2 września 1939 roku omawia dr Andrzej Wesołowski. Baza źródłowa tego rozdziału została znacznie powiększona o kolejne dokumenty i przekazy w formie relacji, głównie pochodzące z Bundesarchiv-Militararchiv we Freiburgu, wykorzystane również w części tego samego autora o działaniach niemieckiego XVI Korpusu Armijnego. Korpus ten był przeciwnikiem Wołyńskiej Brygady Kawalerii, której działania szczegółowo opisuje dr Juliusz Tym, odwołując się także do nowych źródeł i ustaleń literatury. Tę część publikacji zamyka opis działań polskiego lotnictwa oraz obrony przeciwlotniczej w pasie działania GO „Piotrków”. Najciekawszym okazuje się być przedostatni rozdział poświęcony zapomnianemu obrońcy ojczyzny, koniowi wojskowemu. Dotyczy on pozyskiwania koni do służby w Wojsku Polskim, ich kategoryzacji zmieniającej się na przestrzeni lat, zasad przygotowywania do służby wojskowej oraz mobilizacji. Z kolei publikację zamyka fragment o uzbrojeniu 2. dywizjonu artylerii konnej oraz plutonów artylerii pułków piechoty: mowa o 75 mm armacie wz. 1902/1926, który jest smutnym świadectwem jak przestarzałym i zużytym sprzętem musiało się nasze wojsko posługiwać wobec napaści agresora. Podsumowując, całość wypada lepiej niż dobrze ze względu na poważne potraktowanie tematu, drobiazgowe analizy, precyzyjne opisy, a także pewien podświadomy hołd oddany żołnierzowi polskiemu walczącemu nad wyraz długo przeciwko przeważającemu wrogowi. Wszak Francja broniła się tyle co my, a potencjał i rezerwy miała o wiele większe.