Zacznijmy od fabuły. Nie jest ona skomplikowana. Dawid, niespełniony – we własnej ocenie – pisarz koło czterdziestki, wyjeżdża z Krakowa na angielską wyspę tworzyć powieść o Łemkach. Tam poznaje sporo starszą od siebie kobietę – charyzmatyczną Muriel. Najpierw wydaje się, że ci dwoje nie powinni w sobie nic szczególnego zobaczyć, jednak potem pojawia się wyjątkowa chemia i pobudzające wyobraźnię niedopowiedzenie ich relacji. Zmusza to Dawida nawet po zakończeniu letniego turnusu literackiego do powrotu na wyspę. Nie żeby pisać, ale żeby spotykać się z Muriel. A w szarej, smutnej Polsce, gdzie Dawida nawiedzają wspomnienia z młodości i czyhają na niego rachunki oraz rutyna, zostały żona i córka. Agnieszka jest stewardessą, która kompletnie nie rozumie fascynacji męża literaturą, bo Dawid słowem pisanym żyje i oddycha. Kilkuletnia Kaja jest typową córeczką tatusia, traktowana często nieco przedmiotowo przez apodyktyczną matkę, a przez ojca jako ucieczkę i jedyny cel życia w ojczyźnie.

Mijają pory roku, jesień, zima. Dawid często mija się z Muriel, ale gdy się spotykają, nie umieją się rozstać ani pożegnać. Muriel jest w związku na odległość, często wyjeżdża, ale czy nie ucieka przed Dawidem? A może przed samą sobą? A Dawid? Co widział w blasku kobiecości Muriel, gdy ta niczym postać z dawnej mitologii częstowała go owocem morwy? Dlaczego tak bardzo przeżywa swój kryzys tożsamości twórczej, twierdząc, że brakuje jego dziełom ducha i artyzmu? Kim jest Filip i dlaczego Dawid nie umie w small talk? Ta z pozoru niewielka pozycja książkowa mnoży wiele pytań i na pewno nie jest to tylko prosta powieść o poszukiwaniu miłości i zgubnych skutkach fascynacji drugą osobą, a raczej wyobrażeniem o niej.

Największym atutem tej powieści jest to, że ilu czytelników, tyle jest możliwych interpretacji i różnych nastawień do zachowania Dawida. Mnie Dawid wydawał się chwilami bardzo bliski w swoich rozterkach moralnych i ucieczkach od ludzi i siebie. Sądzę jednak, że w dywagacjach o polskiej literaturze, szczególnie z profesorem Woodem, może wydawać się niektórym odbiorcom drażniący i przemądrzały. Nie mówiąc już o kontrowersji, jaką niesie sama w sobie niewierność, a której Dawid chce się oddać.

Językowo jest to kawał pięknej literatury, dosłownie. Rozbudowane metafory, cytaty z wierszy francuskich i angielskich, które idealnie oddają nastroje Dawida, jego gorączkę wewnętrzną i obsesję na punkcie Muriel, którą zdaje się może ugasić tylko chłód północnej wyspy i jej niebanalne krajobrazy. Czytelnik z łatwością może wczuć się w klimat mroźnego poranka nad plażą czy wiosennego szaleństwa przed sezonem turystycznym wyspy. Autorka w wiarygodny sposób, korzystając z wielu środków przekazu, od muzyki po bajki, przedstawia uniwersalną tęsknotę za prawdziwymi spotkaniami i inspirującymi rozmowami, a nie powierzchownym krzyżowaniem spojrzeń czy jednostajnością i monotonią w długich związkach.

Podsumowując, dawno nie czytałam tak dobrego kawałka polskiej prozy, a z pewnością zachęcił mnie on do sięgnięcia po poprzednie dzieło autorki, za które otrzymała Nagrodę Conrada. Jeśli „Dom z witrażem” jest tak dobry, jak „Wyspa”, to naprawdę Żanna Słoniowska zapowiada się na jedno z najciekawszych nazwisk współczesnej literatury. Pisać o relacjach mężczyzna–kobieta w tak piękny sposób to trzeba po prostu mieć talent!

Alicja Klebba