cytaty z książki "Iron Curtain: The Crushing of Eastern Europe, 1944-1956"
katalog cytatów
[+ dodaj cytat]
Definicja socjalizmu: nieugięta walka z trudnościami, które nie zrodziłyby się w żadnym innym ustroju. - dowcip węgierski z lat 50-tych.
Nowy socjalistyczny człowiek powinien myśleć jak Lenin, działać jak Stalin i pracować jak Stachanow. - Walter Ulbricht.
Partia, partia zawsze ma rację.
Mentalność uchodźcy siłą wyrzuconego z domu nie jest taka sama jak emigranta, który wyjeżdża, by polepszyć swój los. Warunki, w jakich znalazł się uchodźca, pogłębiają jego uzależnienie od innych i poczucie bezradności, którego być może nigdy wcześniej nie doświadczył.
Na łódzkim dworcu działaczki Ligi Kobiet zorganizowały schronisko dla kobiet i dzieci, zapewniły im gorące jedzenie, lekarstwa i koce, a także opiekę wolontariuszy i pielęgniarek.
W reżymie totalitarnym jest zatem jedna partia, jeden system edukacyjny, jeden kierunek w sztuce, jedna centralnie planowana gospodarka, jedne zhomogenizowane media i jeden kodeks moralny.
Wszystkie reżymy totalitarne – uznali – mają co najmniej pięć cech wspólnych: dominującą ideologię, jedną partię rządzącą, służbę bezpieczeństwa gotową posłużyć się terrorem, monopol na informację oraz centralnie planowaną gospodarkę.
Niemcy uważali Słowian za podludzi, stojących niewiele wyżej niż Żydzi, i na ziemiach rozciągających się między Sachsenhausen a Babim Jarem na porządku dziennym było bezkarne rozstrzeliwanie na ulicy, masowe publiczne egzekucje czy palenie całych wsi w odwecie za jednego zabitego hitlerowca. Z kolei Związek Radziecki uważał swoich zachodnich sąsiadów za antysowieckie bastiony kapitalizmu, stanowiące dla ZSRR wyzwanie przez sam fakt swego istnienia.
Właśnie dlatego historia państw bloku wschodniego jest tak interesująca: więcej nam mówi o totalitarnej mentalności, sowieckich priorytetach i sowieckim sposobie myślenia, niż mogłyby to zrobić jakiekolwiek studia nad historią ZSRR.
Jeśli geniusz sowieckiego totalitaryzmu polegał na umiejętności skłaniania ludzi do konformizmu, to był to również jego słaby punkt: konieczność dostosowania się do kłamliwej rzeczywistości politycznej wyrabiała w ludziach poczucie, że prowadzą podwójne życie.
Zanim uda się odbudować naród, obywatele muszą najpierw zrozumieć, jak doszło do jego zniszczenia: w jaki sposób osłabiano instytucje, wypaczano język, manipulowano ludźmi. Muszą znać konkrety, nie ogólne teorie, muszą słyszeć osobiste świadectwa, nie ogólniki na temat mas. Muszą lepiej pojąć, co powodowało ich poprzednikami, dostrzec w nich ludzi z krwi i kości, a nie czarno-białe karykatury ofiar i katów. Dopiero wtedy będzie możliwa powolna odbudowa społeczeństwa.
Wytrwałe utrzymywanie mostu powietrznego przez aliantów i ich uparta obecność w Niemczech zaskoczyły moskiewskie kierownictwo. Sowiecki wywiad ogromnie się pomylił w ocenie szans na sukces tej operacji, z dużą pewnością przepowiadając szybkie wycofanie się zachodnich mocarstw. Po kilku tygodniach analitycy byli zmuszeni zmienić zdanie. Znakomita logistyka zdumiała przebywających w Berlinie Rosjan.
Doświadczenie życia w społeczeństwie, w którym trzeba było cały czas okazywać entuzjazm – a wielu ludzi czuło się zmuszonych do mówienia i robienia rzeczy, w które nie wierzyli – niosło ze sobą głębokie konsekwencje psychiczne.