Tove Ditlevsen zdecydowała się na taki krok i to w trzech dosyć krótkich tomach: „Dzieciństwo”, „Młodość” i „Uzależnienie”, które składają się na tzw. „Trylogię kopenhaską”. Każdy tom opisuje pewien fragment życia tej duńskiej poetki i pisarki, dzięki czemu mamy świetną okazję, aby zobaczyć, jak wyglądało życie Tove, która zmarła w 1976 roku na skutek przedawkowania leków. A trzeba przyznać, że żyła w interesujących czasach, gdyż urodziła się rok przed zakończeniem I wojny światowej.

W pierwszym tomie swej autobiografii (a może pamiętnika?) autorka relacjonuje dzieciństwo w brudnej, pozbawionej miłości kopenhaskiej dzielnicy robotniczej. Tove żyje w cieniu zimnej i oschłej matki, wiecznie śpiącego ojca, a także stawianego na piedestale brata. Jej uwagi o domu rodzinnym są przepełnione żalem i brakiem jakiegokolwiek zrozumienia. Ten okres w jej życiu jest nieprzemijającą chwilą. Jako bardzo wrażliwe na rzeczywistość dziecko, nie wie, gdzie szukać pomocy, przez co nijako naturalnie ucieka w poezję. Tym samym znajduje ujście dla swych emocji, zaczyna przejmować kontrolę nad rzeczywistością.

Tak jak w pierwszym tomie obserwujemy próbę ucieczki Tove od rodziców, tak w drugim poetka chce uciec od samotności i anonimowości. Wydaje się również, że są to jedne z najszczęśliwszych lat w jej życiu. Pomimo tego, że bardzo ciężko pracuje (musiała zacząć już w wieku czternastu lat), wciąż pisze, ale coraz więcej czasu spędza na wieczornych imprezach ze znajomymi. W końcu los zsyła jej szansę na debiut, co nieodwracalnie zmienia jej życie.

„Uzależnienie” podzielone jest na dwie części. Mamy więc okazję obserwować życie Tove przed i po zasmakowaniu w opioidach (zwłaszcza petydynie), które ostatecznie wyrwały jej z życia kilka lat. Jest to również czas, kiedy poetka desperacko poszukuje miłości i zrozumienia. Z jednej strony chce oddać się pisarstwu, a z drugiej poszukuje partnera, który będzie ją szanował i bezwarunkowo kochał. A przynajmniej do czasu, aż poznała, czym są środki przeciwbólowe. Od tego momentu liczą się tylko leki, nawet po odwyku.

„Trylogia kopenhaska” to brutalnie szczera autobiografia. Smutna, klaustrofobiczna, syntetyczna, uderzająca prosto między oczy. Tove Ditlevsen niezwykle przejmująco obnaża się przed czytelnikami, przez co nie mamy wrażenia, że pisze na pokaz. Jej proza jest niczym całe jej życie – dziecięco bezpośrednia i otwarta. Tym samym jeszcze mocniej uderza nas, jak cienka jest granica pomiędzy miłością a udręką, zaufaniem a zależnością, uczciwością a kłamstwem.

Z każdym kolejnym tomem coraz lepiej poznajemy Tove, przez co, kiedy uzależnia się od leków przeciwbólowych, czujemy w sercu ogromną dozę współczucia i… bezsilności. Wiemy, że to już się wydarzyło i czasu nie cofniemy, a bardzo chcielibyśmy jakoś pomóc autorce. W efekcie z każdym kolejnym przeczytanym zdaniem jest nam coraz trudniej. Tak przejmująca i dobra jest to literatura.

„Trylogia kopenhaska” to wybitna seria. Krótko mówiąc: opowiada o ciągłej ucieczce. Przed rodziną, samotnością, aż w końcu – rzeczywistością. Tove jest prawdziwa i naturalna, co tylko uwypukla wszystkie zalety jej prozy. Nie wiem, czy zauważyliście, ale przez większą część recenzji piszę o niej po imieniu, a nie po nazwisku. Tak się z nią zżyłem. I gwarantuję, że po lekturze i wam ta mało znana w Polsce duńska poetka nie będzie obojętna.

Michał Wnuk