Poemat romantyczny autorstwa Seweryna Goszczyńskiego, typowy przykład polskiego czarnego romantyzmu. Został napisany w roku 1828 i nawiązuje do wydarzeń koliszczyzny. Składa się z trzech części. Akcja rozgrywa się w Kaniowie na Ukrainie, obfituje w makabryczne i krwawe wydarzenia. Wśród wielu postaci tej frenetycznej powieści występują m.in. Kozacy (Szwaczka, Nebaba i ich ludzie, zazwyczaj rozbójnicy), zły polski rządca zamku, poślubiona przez niego podstępem Orlika...
"Już oblężone katów piekła zgrają,
Piekielnych krain witane już cieniem –
Nic groźniejszego widzieć nie zdołają
Przed ostatecznym na wieki zgaśnieniem."
Opracował Mieczysław Inglot; Józef Tretiak