Akcja powieści rozgrywa się w pierwszych latach po wojnie, a jej tematem jest powrót emigranta do wsi rodzinnej w północnych Włoszech. Wraca do niej, bo chce jak gdyby przeżyć jeszcze raz swoje życie w miejscach, gdzie spędził smutne dzieciństwo jako przygarnięty przez biednych chłopów znajda, a potem jako chłopak na służbie we dworze. Cała ta jego "pogoń za straconym czasem" opisana jest w sposób niezwykle sugestywny. Pavesemu udało się połączyć w artystycznie jednolitą całość wyrazistość kształtów rzeczywistości, piękno włoskiego krajobrazu z głębokim liryzmem wspomnień, smutek i ból życia - z heroiczną wiarą w dobro. Powieść jest nie tylko najwyższą miarą talentu pisarza, ale zarazem i jego testamentem, pełnym smutku i wiary testamentem artysty i człowieka.