Jesteśmy społecznością, która kocha książki

W ramach serii "Studia Europaea Gnesnensia" wznowiono przed dwoma laty wydaną po raz pierwszy w roku 1989 pracę Lesława Morawieckiego "Władza charyzmatyczna w Rzymie". Nowa edycja różni się od pierwszej lepszą jakością zdjęć w ważnym aneksie numizmatycznym, a także przetłumaczeniem na język polski wszystkich starożytnych cytatów źródłowych. Dzięki temu książka stała się przystępniejsza także dla mniej zaznajomionego z epoką czytelnika. L. Morawiecki zastosował w tej pracy zaczerpnięty z myśli Maxa Webera koncept władzy charyzmatycznej i odniósł go do realiów lat 44-27 p.n.e. Ukazał przemiany społeczne i religijne tej epoki nie w kategoriach upadku, ale raczej twórczego fermentu, z którego powstają rzeczy nowe. Te właśnie przemiany sprawiły, że w polityce pojawiło się zapotrzebowanie na dodatkowe podbudowanie własnej pozycji w oparciu o nadludzkie elementy. Taką właśnie taktykę przyjęło w epoce schyłku republiki trzech polityków: Sekstus Pompejusz, Marek Antoniusz oraz Oktawian. Tym trzem postaciom poświęcił Autor trzy zasadnicze rozdziały swojej rozprawy. Morawiecki najpierw przedstawia stosunkowo najmniej znanego z tych polityków, czyli Sekstusa Pompejusza, który po sukcesach na wodach sycylijskich przyjął tytuł Syna Neptuna. Akcentuje też prekursorski charakter działań Pompejusza na gruncie rzymskim. Następnie przedstawia Autor Marka Antoniusza, który zarządzając przez wiele lat wschodnią częścią państwa odwoływał się do popularnego bóstwa, jakim był Dionizos. Tematem trzeciego rozdziału jest natomiast Oktawian, który początkowo opierał swą charyzmę na osobie przybranego ojca, potem jednak wykreował własną i sięgnął do zestawień z Apollonem. Praca napisana jest w oparciu o źródła pisane, ale bardzo ważną rolę odgrywają w niej także monety późnorepublikańskie. To one bowiem w sposób najpełniejszy ukazują dążenia Pompejusza, Antoniusza i Oktawiana do wykorzystania płynącej z kontaktu ze sferą boską charyzmy. Książka ukazuje upadek Republiki w bardzo interesującej, nowatorskiej perspektywie i jest ze wszech miar godna polecenia. Tomasz Babnis