Stephen Tukel Mills

„Przemów, a ochrzczę cię” (kardynał Melchior de Polignac do szympansa, ok. 1700r.) Roger Fouts napisał książkę, która łączy ze sobą fakty naukowe, z prywatnymi doświadczeniami, jakie przydarzyły się autorowi, pod wpływem jednego, wyjątkowego szympansa. „Projekt Washoe” to pionierski eksperyment, który miał udowodnić światu, że szympansy potrafią porozumieć się z ludźmi, i to w ich języku. Do eksperymentu wybierano młode osobniki, które pozyskano w głównej mierze do celów biomedycznych, z ich naturalnego środowiska w Afryce, nie bacząc na konsekwencje jakie wywoła to w ich psychice. W latach 60-tych świat widział w szympansie idealny „worek”, na którym to można przeprowadzać eksperymenty, mające na celu przede wszystkim „ochronę życia i zdrowia ludzi”. Jako nasi najbliżsi genetycznie krewniacy, na przestrzeni lat poddawane były badaniom mającym pomóc odkryć lekarstwo na zapalenie wątroby typu B, AIDS, nowotwory, choroby psychiczne (dziś już wiadomo, że szympansy mogą być nosicielami, ale nigdy nie zarażą się powyższymi chorobami). Przy okazji, dodatkowo zostały wystrzelone przez nas w kosmos oraz używane jako manekiny, w pozorowanych wypadkach samochodowych. Nie istniała w tamtych czasach, w ludzkich umysłach myśl, że są to tak samo czujące, zdolne do uczuć istoty jak my, a każdy odważny, który wystąpił przeciw temu barbarzyństwu, z miejsca uznany był za tego, który sprzeciwia się postępowi nauki. Zmiany miały dopiero nadejść, w tym za sprawą autora książki. Jednym z takich szympansów była Washoe. Wychowana została ona od małego w sposób krzyżowy, w domowych warunkach, przez małżeństwo naukowców, którzy o pomoc poprosili młodego, świeżo upieczonego magistra Rogera Fouts’a, pragnącego zostać w tym czasie psychologiem dziecięcym. Za pomocą języka ASL (American Sign Language),miał on dowieść, że szympansy nie tylko są zdolne rozmawiać z ludźmi, lecz za jego pomocą migają również ze sobą nawzajem, ucząc się go z pokolenia na pokolenie. Wyniki przeszły najśmielsze oczekiwania uczonych. Szympansy nie dość, ze opanowały słownictwo, w wielu przypadkach przekraczające ponad sto znaków, to dodatkowo stworzyły własne znaki, które na podstawie badań zostały na stałe włączone do słownika języka migowego. Jestem ciekaw, co naukowcy musieli czuć, widząc po raz pierwszy jak szympans (istota bez uczuć) prosi o wodę, o uścisk, o chwilę zabawy, a nawet jak wykonuje znak krzyża na piersi! Książka jest swoistym hołdem dla wszystkich naczelnych, które przyczyniły się do rozwoju i lepszego poznania nauki, ale przede wszystkim jest ona zapisem niezmordowanej walki, o ich godne traktowanie. Historia, która na pewno wiele nauczy, i choć napisana dobre kilka lat temu, to mam nadzieję, ze pomoże otworzyć oczy na to, co niestety i do dziś jest jawnym niechlubnym procederem działalności państw „ucywilizowanych”.