Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Włodzimierz Brus, właściwie Beniamin Zylberberg(er) (ur. 23 sierpnia 1921 w Płocku, zm. 31 sierpnia 2007 w Oksfordzie) – polski ekonomista żydowskiego pochodzenia, profesor Szkoły Głównej Planowania i Statystyki, Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Oksfordzkiego.

Całą rodzinę stracił w Treblince w 1942. Był członkiem Komsomołu. Ekonomię studiował na Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie oraz Instytucie Handlu we Lwowie. Należał do Związku Patriotów Polskich. Od 1941 do 1944 odbywał studia doktoranckie na Uniwersytecie Leningradzkim. W 1944 oficer polityczny armii Berlinga. Następnie był oficerem Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego Wojska Polskiego. Autor propagandowych broszur, m.in. Urojenia i rzeczywistość. Prawda o ZSRR i Polska 1918–1926, wychwalających sowiecką demokrację i gospodarkę i określających przedwojenne władze polskie jako bezwzględną faszystowską dyktaturę sanacji. W 1946, 1947 był w stopniu majora. 19 sierpnia 1946 został odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy „za zasługi na polu pracy oświatowej i kulturalnej”, a 9 stycznia 1947 Złotym Krzyżem Zasługi. Z wojska odszedł w 1947 w stopniu podpułkownika. Od 1947 do 1950 pracował w redakcji miesięcznika „Nowe Drogi”.

W 1949 został wykładowcą Szkoły Głównej Planowania i Statystyki, w której od 1950 do 1956 kierował Katedrą Ekonomii. Od 1950 do 1957 był pracownikiem i kierownikiem Katedry Ekonomii Politycznej Instytutu Kształcenia Kadr Naukowych przy KC PZPR. We wrześniu 1951 uzyskał stopień doktora, a w styczniu 1952 został profesorem nadzwyczajnym SGPiS. Od 1954 był także profesorem Uniwersytetu Warszawskiego. Pracował również w Instytucie Nauk Społecznych przy KC PZPR. Był członkiem Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej dla Pracowników Nauki. W okresie stalinowskim miał decydujący wpływ na decyzje o awansach naukowych ekonomistów w Polsce.

Od 1945 do 1948 należał do Polskiej Partii Robotniczej, a następnie do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, którą opuścił w 1967 w reakcji na wykluczenie z szeregów PZPR jego żony Heleny Wolińskiej. Był członkiem Komitetu Uczelnianego PZPR na Uniwersytecie Warszawskim. W atmosferze antysemickiej nagonki, będącej następstwem wydarzeń marcowych, zmuszony do emigracji w 1968. Był wykładowcą uniwersytetów w Europie Zachodniej (m.in. w Oksfordzie),gdzie zajmował się analizą gospodarki socjalistycznej. Od lat 70. wspierał opozycję demokratyczną w Polsce, jednocześnie podjął tajną współpracę ze wschodnioniemiecką służbą bezpieczeństwa Stasi jako tajny współpracownik Fakir.

Jego głównym dziełem jest książka Od Marksa do rynku (ang. From Marx to the Market, 1989, wydanie polskie 1992, wspólnie z Kazimierzem Łaskim).

Poglądy ekonomiczne Brusa zwróciły uwagę chińskich ekonomistów i reformatorów, czego wynikiem były liczne zaproszenia do Chin zapoczątkowane w 1979 roku. W Kantonie spotkał się m.in. z Kazimierzem Mijalem, byłym bliskim współpracownikiem Bolesława Bieruta, komunistą i maoistą, założycielem w 1965 prochińskiej, nielegalnej Komunistycznej Partii Polski (KPP),jedym z redaktorów Radia Tirana (1966–1978). Brus proponował odejście od scentralizowanego i w pełni kontrolowanego modelu gospodarki socjalistycznej, na rzecz połączenia planu z rynkiem, a przy tym daleko idącą decentralizacją podejmowania decyzji i zarządzania. Obok czeskiego ekonomisty Oty Šika(ang.) (wicepremiera Czechosłowacji w czasie praskiej wiosny),a przede wszystkim Węgra Jánosa Kornaia, jest uznawany za głównych teoretycznych inspiratorów chińskiej transformacji ery Deng Xiaopinga.

Był mężem Heleny Wolińskiej-Brus w jej pierwszym i trzecim związku małżeńskim. Został pochowany na cmentarzu Wolvercote(ang.) w Oksfordzie, rok później pochowano tam również jego małżonkę.