Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Publikacja omawia losy żydowskiej społeczności w Polsce w latach 1945-49. Autor przedstawia bogate życie polityczne (którego Polacy już nie mieli) tuż po wojnie i postawy jakie przyjmowali, zwłaszcza dwie zasadnicze kwestie: zostać w komunistycznej Polsce, czy emigrować do brytyjskiego Mandatu Palestyny i tworzyć przyszły Izrael. Pomimo iż po wojnie liczba Żydów była znacznie mniejsza, to reprezentowali cały wachlarz życia politycznego z najważniejszymi kierunkami: bundowcy, socjaliści, komuniści oraz syjoniści. Oczywiście te kierunki miały swoje różne odcienie, podrasowane też osobistymi doświadczeniami i sympatiami. Autor szczegółowo omawia problem przyszłego państwa Izrael i emigracji do niej: Moskwa z satelitami na początku popierała utworzenie państwa żydowskiego, by następnie przejść do opozycji, gdy okazało się, że będzie ono ekspozyturą kapitalistycznej Ameryki. Czy się to autorowi podoba, czy nie, książka sama w sobie jest dowodem na uprzywilejowaną pozycję Żydów w komunistycznej Polsce. Działalność dużej liczby partii, ich kontakty z zagranicą, a nawet przyjmowanie pomocy finansowej świadczy o autonomii i ochronie ze strony komunistów. Społeczność żydowska podtrzymywała swego rodzaju separatyzm społeczny, nawet niemile widziany przez komunistów (ciekawy list Gomułki do Stalina s. 37). Po ’45 r., w Polsce działało tylko Mikołajczykowe PSL, od którego odcinały się wszystkie partie żydowskie. Popierały one bowiem umacniającą się władzę ludową, w zamian do pewnego momentu (opowiedzenie się nowopowstałego Izraela po stronie USA) mogły w miarę swobodnie działać. Publikacja wyszła pod patronatem Żydowskiego Instytutu Historycznego, który poniekąd powstał z jednego z działów komunistycznego Centralnego Komitetu Żydów Polskich, więc nie powinien dziwić fakt, że jest ona politycznie poprawna. Unika ona kwestii działalności Żydów w systemie stalinowskim. Dziwnie i po krótce (obłudnie) tłumaczy (s.30) słynne zmienianie nazwisk żydowskich funkcjonariuszy systemu bezpieczeństwa (Józef Różański wcześniej Józef vel Jacek Goldberg) „obawą przed antysemityzmem i skutecznej z nim walki władz komunistycznych” (!!!). Autor omawiając kwestię nadreprezentatywności Żydów w pionie bezpieki (s.34) pisze, że realizowali tylko linię partii i nic więcej. Jednak nie tłumaczy to faktu, że Moskwa obsadzając bardziej usłużnymi funkcjonariuszami bardziej ufała w tym pionie działaczom żydowskim, niż polskim. W końcu zgodnie z żydowską zasadą podwójnej moralności wcześniej wspomniany Józef –Goldberg-Różański był on dobrym Żydem Goldbergiem, ale złym Polakiem Różańskim. Żydowski Instytut Historyczny dba o dobre samopoczucie swojej społeczności: najlepiej nie mieć sobie nic do zarzucenia, poza tym dobrze się to wpisuje w koncepcje „wiecznej ofiary”. Żeby było zabawniej na odwrocie książki jest pochwała historyka Jerzego Borejszy. Na pierwszy rzut oka niby nic, ale zagadka wyjaśnia się gdy poznamy prawdziwe jego rodowe nazwisko: Goldberg. Jego ojciec Beniamin Goldberg to brat zbrodniarza stalinowskiego wspomnianego już tu Józefa vel Jacka Goldberga-Różańskiego.