Zbiór Podróż zimowa przypomina wielowątkową opowieść, zapowiadającą opus magnum Cabrégo – Wyznaję. Cabré zwodzi, podąża meandrami. Odnajduje w jedenastym pokoleniu potomka Wielkiego Rabina z Łodzi, śledzi losy skórzanej zakładki z wytłoczonym lwem, który po dwustu latach wędrowania z książki do książki przypomina jakąś nieokreśloną postać zoomorficzną, przytacza przysłowie, które raz jest na pewno żydowskie, innym razem na sto procent gojowskie. Nakładają się na siebie różne plany czasowe, przenikają wątki. Czytelnik oswaja się z postaciami, które są kolejnymi wcieleniami Eneasza, Pyrrusa czy Tezeusza, a czasem wszystkimi naraz, jak adwokatka imigracyjna z Oslo, która jest Penelopą, Heloizą, Izoldą, a na koniec jeszcze walkirią.

Jaume Cabré prowadzi wyrafinowaną grę. Podsuwa fałszywe tropy, fałszywe cytaty – święty Jan mówiący tekstem Wergiliusza – z nonszalancją powołuje się na nieistniejące autorytety, z premedytacją myli rzeczywistość z fikcją. Chwali się, że niektórzy krytycy uwierzyli w istnienie Gastona Laforgue’a, biografa Franza Schuberta, kompozytora tytułowej Podróży zimowej. Chwilami wystawia czytelników na próbę, ale jednocześnie dostarcza tym, którzy przyjmą reguły gry, wspaniałej zabawy detektywistycznej: podążania tropem tematów powracających jak w utworze muzycznym.

Wydaje mi się, że czytelnik opowiadań musi być bardziej aktywny niż czytelnik powieści. – pisze Cabré. Ograniczona rozpiętość zmusza pisarza do skrótów, do uznania za domyślne tego, co się wydarzyło wcześniej, do zarysowania jednym pociągnięciem pióra charakterystyki psychologicznej czy opisu fizycznego... Pisarz musi wysilić inteligencję, ale czytelnik też. Pisarz sugeruje nastrój, perypetie, pejzaż, klimat, a czytelnik uzupełnia te elementy w trakcie czytania. A ponieważ jest fizyczną niemożliwością umieszczenie wszystkiego w granicach opowiadania, wspomnienie lektury jak echo (podobnie jak bezpośrednie wspomnienie wysłuchanego utworu muzycznego) pozwala czytelnikowi uzupełnić wymiar moralny każdego opowiadania, jeśli faktycznie go posiada.

Czternaście opowiadań z tego zbioru powstało do 2000 roku. O swojej pracy autor opowiada tak: I tak pojedynczo, z niesłychaną cierpliwością, drążyłem tajniki każdej opowieści; powód, dla którego przyszła mi do głowy pierwsza linijka albo pierwsze słowo danego opowiadania, czy też pomysł już konkretnego albo jeszcze mglistego zakończenia, które by było literacko uzasadnione, ale którego racją bytu był jeszcze mi nieznany początek.

Również bliżej poznawałem, a nawet w pewnym sensie polubiłem postaci, które istnieją na swój sposób, choć nie z takim rozmachem jak bohaterowie powieści, bo żyć w granicach opowiadania to jakby spędzić całe życie w jednym z tych japońskich hoteli, które przypominają komorę dekompresyjną nurków głębinowych. Ale to tylko pierwsze wrażenie. Bohaterowie opowiadań i ich perypetie bazują w dużym stopniu na tym, co nie zostało wprost sformułowane, ale jednak tam jest.

Pisarz do tej pory znany był polskim czytelnikom ze swoich monumentalnych powieści, jak „Wyznaję”, Głosy Pamano i inne, tym razem objawia swój talent w krótkiej formie, wymagającej precyzji, oddającej świetnie nastrój i temat, zawsze trafnie spuentowanej.

O AUTORZE

Jaume Cabré urodził się w Barcelonie w 1947 roku. Od lat uznaje się go za najwybitniejszego pisarza katalońskiego. Jest autorem wielu powieści, zbiorów opowiadań, esejów literackich oraz scenariuszy filmowych i telewizyjnych. Należy do Instytutu Studiów Katalońskich, a jego utwory, wysoko oceniane przez czytelników i krytyków, były wielokrotnie nagradzane, filmowane i tłumaczone. Ukazały się
w ponad 25 krajach. Nakładem Wydawnictwa Marginesy ukazały się jego powieści: Wyznaję (2013), Głosy Pamano (2014), Jaśnie pan (2015), Cień eunucha (2016), Agonia dźwięków (2017).