Tytuł wskazuje na pole rodzime, trochę błędnie, bo zakres tematyczny książki jest szerszy. Przede wszystkim mamy tu obszerny wstęp zawierający rozdziały skoncentrowane na historii psychodelików w różnych kulturach, religiach, literaturze i muzyce światowej. Szczególnie interesujące są teksty dotyczące doświadczeń psychodelicznych w czasach najdawniejszych. Sipowicz wspomina o różnych koncepcjach, mniej lub bardziej niesamowitych, jak choćby o teorii uznającej psychodeliki za brakujące ogniwo łańcucha ewolucji. Dalej jest o praktykach szamanów, Dionizosie Muchomorowym, druidach, niszczeniu przez chrześcijaństwo dawnej wiedzy, w tym odchodzeniu w zapomnienie kultu Wielkiej Matki. Oprócz pokaźnej ilości informacji, znaleźć można tu mnóstwo tytułów dostępnych na rynku publikacji – pierwsze rozdziały to prawdziwe kompendium wiedzy na temat substancji psychodelicznych.

Dawniej doświadczenia psychodeliczne traktowano z estymą, nie jako rozrywkę, a obcowanie z sacrum. Szamani, druidzi czy też inni przedstawiciele „widzących więcej” przechowywali receptury, które umożliwiały otwarcie umysłu na przeżycia w normalnych warunkach niedostępne, a ważne i potrzebne. Taki obraz świata (i tęsknota za nim) wyłania się z książki Sipowicza, podparty między innymi nawiązaniami do mitów i archetypów w rozumieniu Carla Junga. Przeciwstawiony mu zostaje system materialistyczny, schrystianizowany świat ogłupiaczy w postaci alkoholu i mass mediów. Tymczasem – wchodząc już na grunt Polski i okolic – tradycja korzystania ze środków poszerzających świadomość sięga całych wieków wstecz, tyle że została, tak jak Wielka Matka, skreślona i zapomniana.

Rozdział o kontrkulturze zawiera wiadomości związane z wpływem psychodelików na odkrycia i rozwój technologii (nieprzypadkowe logo i nazwa Apple) oraz muzykę. Pod szyldem literatury światowej nie mogło zabraknąć beatników i Huxleya. W końcu, za etnobotaniką, pojawiają się nasi wieszcze. Wszyscy trzej gustowali w psychodelikach, a w ślad za nimi poszli artyści Młodej Polski. To oczywiście nie wszystko, bo dalej, po piewcy peyotlu Witkacym, przychodzi czas na Mirona Białoszewskiego i Lema, a stąd blisko już do Dicka, o którego eksperymentach słyszeli chyba wszyscy. Jeśli nie, jest okazja do nadrobienia. Jak widać, jest też o czym pisać, bo temat wdzięczny. Szkoda zatem, że w okolicach sztuki współczesnej książka nadmuchana zostaje fragmentami prozy i poezji, zaś treści merytorycznej ubywa. Bo o ile wklejenie relacji takich jak opis stanu umysłu po zażyciu peyotlu przez Witkacego czy eksperyment z LSD męża Wisławy Szymborskiej, Adama Włodka, ma uzasadnienie, tak wiele innych wypisów to tylko sztuczne rozciąganie książki i portfela.

„Encyklopedia…” umiejętnie pokazuje, że psychodeliki to nie tylko boom w latach 60. XX wieku i nie tylko domena poszukujących natchnienia artystów. Niestety, zupełnie interesujące fragmenty funkcjonują tu wraz z tymi, które proszą o dokładniejszą redakcję. Stąd pewne rozczarowanie.

Sylwia Kluczewska