Początek XX wieku obfitował w dramatyczne wydarzenia, które zaważyły na losach świata – i choć to I wojna światowa stanowi pierwsze przychodzące nam na myśl skojarzenie, największe żniwo zebrała w latach 1918-1919 pandemia grypy „hiszpanki”. Uznana za najstraszliwszą w dziejach ludzkości, pochłonęła od 50 do 100 milionów ofiar, siejąc największe spustoszenie wśród młodych, silnych ludzi, których układ odpornościowy stawał się ich najzagorzalszym wrogiem. Choć zaraza wygasła i dziś mało kto zastanawia się nad jej historią, czy faktycznie możemy spać spokojnie? Czy zabójczy wirus nie pozostał gdzieś w przyczajeniu, uśpiony?

Wyspa Św. Piotra budzi lęk nie tylko wśród starszych, rdzennych mieszkańców wybrzeży Alaski, także młodzi rybacy wolą nie zapuszczać się zbyt blisko jej brzegów. Kiedyś stanowiła ona siedzibę tajemniczej rosyjskiej sekty – wyznawców Grigorija Jefimowicza Rasputina, dziś załogi kutrów przekazują sobie relacje o dziwnym świetle widywanym na jej klifach i legendy o ukazujących się pod postacią wilków duszach zmarłych w wyniku epidemii Rosjan. Gdy pewnej nocy, podczas sztormu, jeden z poławiaczy krabów cudem unika śmierci, dopływając do brzegu na wieku starej trumny z rzeźbionym wizerunkiem św. Piotra, wszystkie służby, z Instytutem Patologii Sił Zbrojnych USA na czele, zostają postawione na nogi. W ścisłej tajemnicy do Port Orlov skierowany zostaje wybitny epidemiolog Frank Slater z zespołem starannie wybranych przez siebie specjalistów. Rozpoczyna się wyścig z czasem i ludźmi, którzy dla zdobycia fortuny są gotowi na wszystko. Owej feralnej nocy Harley Vane nie wyłowił bowiem jedynie wieka trumny, ale także pewien wysadzany szmaragdami krzyż z tajemniczą inskrypcją... i wcale nie zamierza informować o tym stosownych instytucji.

Zgodnie z tym, co napisano na okładce „Krzyż Romanowów” to „Opowieść grozy, thriller medyczny i powieść historyczna w jednym”. I faktycznie znajdziemy tu elementy charakterystyczne dla każdego z wymienionych gatunków – od poważnego zagrożenia epidemiologicznego, przez historię uwięzienia i wymordowania rodziny cara Mikołaja II, aż po zjawiska nadnaturalne.

Choć tragiczna historia Romanowów, ich relacje ze „świętym starcem” czy spekulacje na temat losów Anastazji wielokrotnie wykorzystywano już w popkulturze, Masello udało się stworzyć powieść ze wszech miar oryginalną. Jej współczesna część rozgrywa się na terenach od wieków należących do Innuitów, a liczne nawiązania do ich legend, zawoalowane odwołania do szamanizmu i przesądy głęboko zakorzenione w świadomości mieszkańców Port Orlov nadają tej historii zupełnie nowy koloryt. To właśnie klimat „Krzyża...” – mroczny, subarktyczny klimat samotnej wyspy zagubionej gdzieś na Morzu Beringa, jest jego najmocniejszą stroną. A otoczka niesamowitości od zawsze spowijająca postać Rasputina w połączeniu z wierzeniami rdzennych mieszkańców Alaski sprawia, że elementy nadprzyrodzone wydają się być całkiem na miejscu, nawet w zestawieniu z najnowszymi osiągnięciami techniki i medycyny.

Nieco gorzej ma się niestety sprawa z bohaterami powieści – zdecydowanie zabrakło interesujących charakterów, niemal wszystkie (z wyjątkiem sympatycznego profesora Kozaka) prezentują się nam jako płaskie i dość stereotypowe. Drażni przede wszystkim zupełnie niezrozumiała postawa dra Slatera – cenionego dotąd specjalisty, który bez słowa sprzeciwu przyjmuje wszystkie zarówno zasłużone, jak i niezasłużone zarzuty, gdy wydarzenia na wyspie wymykają się spod kontroli.

Mimo tych niedociągnięć „Krzyż...” czyta się bardzo dobrze. I choć akcja nie rozwija się w zawrotnym tempie, powieść wciąga i trzyma czytelnika w napięciu, stanowiąc doskonałą lekturę na zimowe wieczory nie tylko dla osób zafascynowanych losami Romanowów.

Kamila Duda

Cytat za: „Krzyż Romanowów”, Robert Masello, Wydawnictwo Feeria, Łódź 2013.