Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Można by użyć określenia "panowie i niewolnicy", by opisać wszystkie dwunogie istoty w Treblince. Ale takie określenie jest dobre tylko jako hasło. Bo tak naprawdę w Treblince nie jest to proste. Są tu więksi i mniejsi "panowie". Półwładcy, komendanci katów, mistrzowie katowscy i ich pomocnicy, żywi lub na wpół żywi niewolnicy. I grabarze - maili i wielcy.

O wiele później, kiedy zacząłem rozmyślać o tych wszystkich sprawach, stworzyłem sobie pewną tezę, tezę o połączeniu przypadku i konieczności. Jeśli ktoś chce zgładzić wielkie mrowisko liczące 800–900 tysięcy mrówek – a tylu ludzi zabito w Treblince – nigdy nie uda mu się to całkowicie, w stu procentach. Z jakiegoś powodu kilka mrówek przeżyje pod ciałami zabitych. Jest to konieczność, niemal statystyczna reguła. [...] Do tego dochodzi przypadek. Przypadek, że dwie z mrówek noszą, powiedzmy, nazwiska Karel Unger i Richard Glazar”.