cytaty z książki "Jak udomowiono człowieka. U początków historii pierwszych państw"
katalog cytatów
[+ dodaj cytat]
Kusi mnie, aby rewolucję, która dokonała się w okresie późnego neolitu, z całym zakrojonym na dużą skalę wkładem w życie społeczne, postrzegać jako coś w rodzaju zatrudnienia poniżej poziomu kwalifikacji.... Jeżeli jest to zbyt ponury pogląd na przełom, który jak się uważa uczynił możliwym rozwój cywilizacji, pozwólmy sobie przynajmniej na stwierdzenie, że dla naszego gatunku oznaczało to zmniejszenie uwagi oraz wiedzy praktycznej o świecie przyrody, redukcję diety, skurczenie się przestrzeni, a także zawężenie zakresu życia rytualnego.
Kobiety w okresie przed rolniczym stosowały dietę, która zapewniała im obfitość kwasów tłuszczowych ... pochodzących z dziczyzny, ryb oraz niektórych olejów roślinnych ... Z kolei diety oparte na zbożach, nie tylko nie zawierają niezbędnych kwasów tłuszczowych, ale de facto hamują przyswajanie żelaza. Efektem pierwszych coraz bardziej intensywnych zbożowych diet z okresu późnego neolitu, było zatem pojawienie się anemii... pozostawiającej wyraźne ślady w kościach.
Stosowana przez dynastię Qin koncepcja równego pola w dużej mierze umożliwiała upewnieni się, iż wszyscy poddani mają wystarczająco dużo ziemi, aby zapłacić podatki i zapewnić bazę populacyjną dla armii. Pod rządami Qin, dającej wyraźny znak, jaką wagę przykłada do liczby ludności, państwo nie tylko zabroniło ucieczek, ale zaczęło także prowadzić politykę prorodzinną, udzielając ulg podatkowych tym kobietom, które rodziły nowych poddanych, a co za tym idzie ich rodzinom. Późno neolityczny obóz przesiedleńczy stał się zalążkiem pierwszych państw, ale znaczna część tych wczesnych państwowości była przemyślnymi środowiskami politycznymi mającymi za zadanie ułatwić proces zawłaszczania: więcej ziemi pod uprawę zbóż, większa i bardziej skupiona populacja oraz oprogramowanie informacyjne, które powstało dzięki pisemnym dokumentom. Umożliwiło to uczynienie społeczności bardziej podatną na wpływ państwa.
Przestroga dla tego, który pragnął zostać pisarzem, daje wgląd w ciężary spoczywające na barkach poddanych: bądź pisarzem. Uchroni cię to przed trudem i wszelką fizyczną pracą. Uwolni cię to przed noszeniem motyki i oskarda, dzięki czemu nie będziesz nosił kosza. Uchroni cię to przed pracą przy wiośle i oszczędzi ci udręki, ponieważ nie jesteś pod wieloma panami i licznymi władcami.
Trudno przecenić znaczenie osiadłego trybu życia i spowodowanego przez nie stłoczenia. Oznacza to bowiem, że praktycznie wszystkie choroby zakaźne ... powstały dopiero w ostatnich 10 000, a wiele z nich dopiero w ciągu ostatnich 5000 lat. Były one w pełnym tego słowa znaczeniu, skutkiem cywilizacji. Te historycznie nowe choroby - cholera, ospa, świnka, odra, grypa, ospa wietrzna i być może malaria, pojawiły się jako bezpośredni skutek urbanizacji oraz, jak zobaczymy dalej, rolnictwa.
Lista chorób dzielonych ze zwierzętami domowymi i komensalami żyjącymi w obrębie domusa jest wyjątkowo duża. Wg nieaktualnej już listy, z pewnością dziś dłuższej, my, ludzie, dzielimy 26 chorób z drobiem, 32 ze szczurami i myszami, 35 z końmi, 42 ze świniami, 46 z owcami i kozami, 50 z bydłem oraz 65 z najczęściej badanym i najstarszym z naszych domowników, psem.
Pierwsze państwa był maszynami populacyjnymi, które wszelkimi możliwymi sposobami starały się zmaksymalizować swoje zasoby siły roboczej. Jednym z owych środków było niewolnictwo.. Qin w pełni zasłużyła na swoją reputację, jako pierwsza dynastia, która próbowała wprowadzić totalne i usystematyzowane rządy. Dysponowała targowiskami niewolników porównywalnymi z targami koni i bydła. Na obszarach znajdujących się poza jej kontrolą bandyci chwytali, kogo tylko mogli, i sprzedawali pojmanych na targowiskach niewolników luz żądali za nich okupu. Stolicę obu dynastii zapełniali jeńcy wojenni przejęci przez państwo, dowódców wojskowych i poszczególnych żołnierzy. Podobnie jak w przypadku większości wczesnych wojen, kampanie militarne mieszały się z korsarstwem, a do najcenniejszych łupów zaliczano jeńców, których można było sprzedać.
To co zostaje kulturowo utracone w momencie, kiedy opuszczone zostaje duże centrum państwowe ... będzie miało wpływ na podział pracy, skalę kontaktów handlowych oraz architekturę monumentalną. Jednak równie prawdopodobne jest, że kultura przetrwa w wielu mniejszych centrach, które nie będą dłużej zniewolone przez główny ośrodek. Nigdy nie należy ograniczać kultury do centrum państwowego ani mylić wierzchołka dworskiej odmiany tejże z jej szerszymi podwalinami. Przede wszystkim zaś nigdy nie należy utożsamiać dobrobytu ludności, z potęgą dworu lub ośrodka państwowego. Dla poddanych wczesnych państw nie było niczym niezwykłym porzucenie centrów rolniczych i miejskich, aby w ten sposób uniknąć podatków, poboru do armii, epidemii i ucisku... Postrzegając tę kwestię w szerszej perspektywie, uciekano w ten sposób od podatków w postaci robocizny i zboża, unikano epidemii, zamieniano opresyjną pańszczyznę na rzecz większej wolności i fizycznej mobilności, a być może także unikano śmierci w walce.
Trudno byłoby znaleźć wczesne królestwo lub imperium, które nie czyniło czasami wręcz hurtowo zaciągów do swej armii. najemnicy mieli za zadanie chwytać zbiegłych niewolników i tłumić bunty własnych nieposłusznych pobratymców ... Jednak uzupełniając systematycznie zasoby ludzkie państwa niewolnikami oraz chroniąc i powiększając jego terytorium dzięki swojej służbie wojskowej, barbarzyńcy de facto dobrowolnie kopali własny grób.