Ona zabiła człowieka, pomyślała Barbara.

My zabiłyśmy człowieka, poprawiła się po chwili.

– Ja zabiłam człowieka – powiedziała do lustra.”

Chociaż od drugiej wojny światowej minęło już kilkadziesiąt lat, to autorzy nadal bardzo chętnie osadzają swoje powieści w tamtym okresie. Wojna i okupacja, z całą ich grozą, pogardą dla życia, trudnymi i niejednoznacznie moralnymi wyborami to wdzięczny temat dla pisarzy.

Zauważalny ostatnio jest także trend, aby w centrum wydarzeń stawiać kobiety. Często gdy myślimy o historii, kobiety są gdzieś w tle. Tymczasem kobiety także musiały stawiać czoła wyzwaniom, jakie niosło za sobą życie. Były żołnierzami, angażowały się w działalność konspiracyjną. Wreszcie wykonywały także egzekucje.

Właśnie takie tematy porusza Agnieszka Jeż w swojej najnowszej powieści pod tytułem „Dziewczyna z Woli”. Autorka dała się już poznać czytelnikom za sprawą swoich wcześniejszych powieści. Osobiście jeszcze nie czytałem nic, co wyszło spod jej ręki. Tym chętniej więc sięgnąłem po „piękną opowieść o okrucieństwie wojny, nadziei i prawie do miłości”.

Lato 1939 roku było bardzo upalne. To właśnie wtedy na plaży Barbara poznaje Zygmunta. Dziewczyna jest nim oczarowana. Z miejsca się zakochuje. Czy jednak to jest odpowiedni czas na miłość? 1 września rozpoczyna się wojna. Plany i marzenia Basi ulegają całkowitej zmianie.

Warszawa zmienia się nie do poznania. Z dumnej stolicy przeobraża się w miasto grozy. Miasto głodu, strachu i cmentarzy. Wszyscy muszą się odnaleźć w okupacyjnej rzeczywistości. Także Barbara. Mimo że jest kobietą, chce działać. Chce mieć poczucie, że robi coś ważnego, że jest potrzebna i zauważana. Niespodziewanie dla siebie samej zaczyna działać w konspiracji. Bierze udział w różnych akcjach, mniej lub bardziej niebezpiecznych. Wreszcie nadchodzi ten moment, gdy dziewczyna pociąga za spust.

Czy pistolet to odpowiednia rzecz w rękach młodej kobiety? Czy Barbara udźwignie odpowiedzialność, która na niej spoczywa? Jak potoczą się losy jej i Zygmunta? Czy w tych okropnych czasach można myśleć o miłości? Czy można zabiegać o swoje szczęście? W Warszawie konającej pod niemieckim butem?

Agnieszka Jeż w swojej powieści – pisanej prostym językiem – stawia przed czytelnikami ważne pytania. Mam wrażenie, że opowiadając historię Barbary, chce przekazać pewne uniwersalne prawdy. Basia sama przed sobą przyznaje, jak szybko wydoroślała przez wojnę. Zmieniło się jej postrzeganie świata. Nie jest już naiwną młodą dziewczyną. Czy jednak mogła nią pozostać, gdy wszędzie dokoła widzi okrucieństwo i śmierć? Szybko okazuje się, że konspiracja jest niesłychanie trudna i bardzo obciążająca psychicznie. Co myśli młoda kobieta dokonująca egzekucji? Czy wystarczy proste stwierdzenie, że tak brzmi rozkaz? Czy sprawiedliwość zawsze przynosi ukojenie temu, kto ją wymierza? Czy zasada życie za życie zawsze jest słuszna?

Bohaterka powieści staje przed wyborami i decyzjami, które zmienią ją na zawsze. Tymczasem w jej życiu osobistym także dużo się dzieje. Dziewczyna szuka miłości. Lecz czy miłość to gorący poryw serca? Czy Barbarze istotnie jest pisany Zygmunt? Czy może los po raz kolejny okaże się przewrotny i zaskakujący?

„Dziewczyna z Woli” to – mimo poruszanych tematów – lekka lektura na wieczór. Autorka napisała powieść nie tylko o okrucieństwie, które niesie ze sobą wojna. Napisała także o miłości i nadziei. Nawet wtedy, nawet w tych okropnych czasach ludzie chcieli kochać i być kochanymi. Chcieli mieć nadzieję na lepsze jutro. Czy nadeszło? Sięgnijcie po książkę i przekonajcie się sami.

Wojciech Sobański