Odmiennie jest, kiedy to demokratyczne rządy zaczynają kombinować i nadużywać władzy. Od przedstawicieli wybranych w wolnych wyborach oczekujemy innych standardów. Liczymy na kreowanie sprawiedliwych i uczciwych warunków dla wszystkich, a nie tylko wybranych. Tym większe ogarnia nas niedowierzanie, kiedy na jaw wychodzą kolejne machlojstwa i okrucieństwa. I szok, kiedy władza i Kościół idą ręka w rękę w nieludzkim ciemiężeniu przeciętnego człowieka.

„Drobiazgi takie jak te” to tak naprawdę nowelka. Jednakże Claire Keegan na zaledwie osiemdziesięciu stronach tekstu skondensowała przepiękną i trudną historię o empatii, życzliwości, władzy i złu. Głównym jej bohaterem jest Bill Furlong – sprzedawca węgla w niewielkim irlandzkim miasteczku. Wraz z rodziną żyje z dnia na dzień, ciężko pracuje, modli się i wierzy, że los mu sprzyja. W końcu nie ma na co narzekać: wszyscy są zdrowi, a pieniędzy wystarcza, aby przeżyć. Może to i minimalistyczne podejście, ale Bill naprawdę ma wszystko, czego pragnie.

Sytuacja jednak zmienia się diametralnie, kiedy podczas wizyty u Sióstr Dobrego Pasterza spotyka młodą dziewczynę. Kobieta prosi go o transport, ale handlarz węglem odmawia. Wie, jak funkcjonuje świat, i rozumie, że narażanie się siostrom niczego dobrego nie przyniesie. Jednak jego początkowa obojętność szybko przeobraża się w złość, kiedy podczas kolejnej wizyty, chcąc rozładować węgiel do szopy, dostrzega w niej młodą dziewczynę. Od tego momentu wiemy, że konfrontacja z siostrami jest nieunikniona.

Możliwe, że już kiedyś cytowałem Edmunda Burke’a. Nie pamiętam i w sumie nie chce mi się sprawdzać. Przypomnę jednak jego słowa, gdyż są rewelacyjne i zawierają w sobie wszystko, co powinniśmy wiedzieć o naturze ludzkiej: „Aby zło zatriumfowało, wystarczy, by dobry człowiek niczego nie robił”. Tylko tyle i aż tyle. I wydaje mi się, że autorka doskonale zna słowa Burke’a, gdyż tak naprawdę jej nowelka jest kwintesencją tego powiedzenia. Pokazała nam, że bez życzliwości i empatii nasz świat jest stracony. Tolerowanie niesprawiedliwości i zła skazuje biednych oraz niewykształconych na los gorszy niż śmierć. Trwanie w tak ponurej egzystencji – za aprobatą władzy i Kościoła – jest nie tylko oburzające, ale i okrutne. A najgorsze w tym wszystkim jest to, że ten proceder dział się za naszą zgodą. Milczącą, ale wciąż zgodą.

Claire Keegan wycisnęła z tej historii absolutne maksimum. Skondensowanym i pięknym językiem przedstawiła losy prostego pracownika fizycznego, który nie chciał dłużej być obojętny. Jednocześnie autorka pokazała, gdzie rodzi się dobro. Otóż uczymy się go od innych. Recepta wydaje się łatwa do wdrożenia, ale – jak doskonale wiemy – wciąż trwa spór, czy człowiek jest z natury dobry, czy zły. Odpowiedzi nie znam, ale wiem, że bez wysiłku z naszej strony władza jest w stanie zalegalizować najgorsze zło, aby utrzymać ludzi w ryzach.

„Drobiazgi takie jak te” to książka ważna i potrzebna, a przy tym interesująca i świetnie napisana. Również tłumaczenie jest bardzo dobre, co pozwala bezboleśnie zanurzyć się w tej irlandzkiej prozie. Poruszony temat na pewno nie jest łatwy, zwłaszcza dla ślepo wierzących w państwowe i kościelne instytucje. Książek takich jak te będzie więcej, gdyż nie ma rozgrzeszenia bez spowiedzi. A jak widać, póki co, nikt z winnych do konfesjonału się nie spieszy.

Michał Wnuk