Niemiej współzawodnictwo, czyli zdrowa odmiana rywalizacji, jest nam potrzebne, aby nie powiedzieć, że niezbędne. Dzięki temu stajemy się lepsi, ciągniemy innych w górę i – może zabrzmi to idealistycznie i naiwnie – świat staje się lepszy. Oczywiście biorę również pod uwagę to, że często rywalizacja uwypukla nasze najgorsze cechy: zawiść, małostkowość i chciwość. Aż tak naiwny nie jestem.

Co jednak gdy zderzą się dwa kompletnie odmienne podejścia do funkcjonowania społeczeństwa? Frank Herbert w „Roju Hellstroma” stara się odpowiedzieć na to pytanie. Punktem wyjścia do całej opowieści jest nieudana akcja obserwacyjna małej farmy w Oregonie, podczas której ginie agent rządowy tajnej Agencji. Właściciel inwigilowanego obiektu – Nils Hellstrom – ma wiele do ukrycia i bardzo mu zależy na tym, aby jego tajemnica nie została ujawniona światu zbyt wcześnie, gdyż wie, że może to doprowadzić do niebezpiecznych konsekwencji. Tym samym rozpoczyna się gra o naprawdę wysoką stawkę, nie tylko dla tytułowego roju, ale i przyszłości świata.

„Rój Hellstroma” to powieść poruszająca wiele zagadnień w typowy dla Herberta filozoficzny sposób. Przede wszystkim autor chce pokazać alternatywę dla powszechnie znanego nam modelu społeczeństwa i snuje fabularne rozważania, co by było, gdyby ludzie zorganizowali się podobnie jak pszczoły. To, czy taki system jest w ogóle możliwy, w ogóle nas teraz nie interesuje. Herbertowi – jak zwykle – chodzi o coś innego, czyli skonfrontowanie znanego z nieznanym, a także zastanowienie się nad implikacjami odmiennej ścieżki.

Z drugiej strony mamy Agencję, która wcale mocno nie różni się od znanych nam korporacji. Jest ściśle określony łańcuch dowodzenia – co wcale nie przeszkadza w sztucznym szukaniu kozłów ofiarnych, jeżeli coś pójdzie niezgodnie z planem – a także uwypuklenie, iż pracownicy są tylko aktywami, którymi można dowolnie przesuwać i gospodarować. Herbert pokazuje nasze najgorsze cechy (cywilizowanej i racjonalnej kultury zachodniej), przez co trudno jest nam traktować Hellstroma jako typowego antagonistę. Jego motywacja – jakby dobrze się zastanowić – niezupełnie może zostać uznana za jednoznacznie karygodną.

Zapewne „Rój Hellstroma” nie byłby tak dobrą pozycją, gdyby za jej napisanie wziąłby się inny pisarz. Herbert ma niepowtarzalny styl, dzięki któremu powieść jest naprawdę łatwo przyswajalna. Fani „Diuny” na pewno zaobserwują wiele podobieństw do jego opus magnum, i to nie tylko przed rozpoczęciem każdego rozdziału.

Herbert mnie zaskoczył. Nie spodziewałem się, że otrzymam tak dobre i dojrzałe dzieło. Autor „Roju Hellstroma” pokazuje, że jeśli chodzi o rozwój ludzkiego społeczeństwa, wciąż jest wiele do zaproponowania. Zwłaszcza że po lekturze wcale nie będzie tak prosto odpowiedzieć sobie na pytanie, kto był czarnym charakterem i kto tu na pewno ma rację. I chyba to jest największy sukces tej powieści – jej niejednoznaczność.

Michał Wnuk