Głównymi bohaterami najnowszej książki Jakuba Małeckiego są Saturnin Markiewicz oraz jego dziadek – Tadeusz. Zacznę od Satka, mieszkającego w Warszawie przedstawiciela handlowego. Jest przed trzydziestką, waży całkiem sporo. Chciałby zagadać do dziewczyny z apteki, ale trochę się wstydzi, gdyż liczne kompleksy blokują każdą jego decyzję. Kto wie, może ma to coś wspólnego z tym, że nigdy naprawdę nie miał ojca? Jego rodzice rozwiedli się, kiedy był jeszcze małym berbeciem. Saturnin nigdy nie jest sobą, gdyż zawsze próbuje wyczuć swojego rozmówcę i mu się przypodobać. Dzięki temu go lubią, ale to wcale nie oznacza, że akceptuje samego siebie. Kiedyś był sztangistą, wygrał niejeden turniej, zmiatając przeciwników z powierzchni ziemi, ale ciało nie udźwignęło ambicji i musiał obrać inną ścieżkę.

Pewnego dnia do Satka dzwoni jego mama i mówi, że dziadek Tadeusz gdzieś się zapodział. Pojechał i nie wrócił. W sumie to nie wie, czy czekać, czy dzwonić na policję. Syn szybko podejmuje decyzję o przyjeździe do rodzinnego Kwilna, aby pomóc w poszukiwaniach. Małecki powoli zdradza kolejne tajemnice. Zarówno te związane z imieniem tytułowego bohatera, jak i rozwodem jego rodziców, a także doświadczeniami wojennymi dziadka. Tak więc w pewnym momencie lektury zaczynamy śledzić trudne i smutne wojenne losy Tadeusza Markiewicza.

„Saturnin” to z jednej strony typowa powieść Jakuba Małeckiego (zwłaszcza odnosząc się do jego współczesnych poczynań), a z drugiej niezwykle przejmująca opowieść o utraconych szansach. Z każdą kolejną stroną doświadczamy (napisałem tak celowo, w końcu proza Małeckiego jest niezwykle sugestywna) porażek i rozczarowań opisywanych bohaterów, przez co jest nam ich najzwyczajniej w świecie żal. Wszystkie obawy, lęki, oczekiwania wybrzmiewają we właściwy sposób, przez co nie mamy poczucia sztucznego grania na emocjach. Ten wylewający się z kart powieści wszechogarniający smutek jest trudny do przetrawienia na raz, ale w zamian otrzymujemy pozycję skłaniającą do przemyśleń. Śmiało możemy zestawić swoje życie z losami Saturnina i Tadeusza i odnaleźć w ich rozważaniach nasze własne lęki.

Małecki już dawno osiągnął poziom, o jakim wielu innych pisarzy może tylko marzyć. Te proste historie są niezwykle nie tylko ze względu na ich wysokie prawdopodobieństwo, ale i nienachalny styl, który sprawia, że słowa płyną. Autor dba o detale, prostotę, wie, kiedy zaskoczyć czytelnika, a kiedy go wzruszyć. W „Saturninie” nie doświadczymy sztuczności. Jest tylko szczera i prawdziwa literatura trafiająca prosto w serce.

„Saturnin” to lektura obowiązkowa. Magiczna, refleksyjna, pochłaniająca bez reszty. Małecki jako pisarz wciąż się rozwija, więc wierzę, że jeszcze niejeden raz nas zaskoczy. Nie tylko formą, ale i niewyczerpaną skarbnicą anegdot i historyjek. Na razie jednak musimy pozostać przy Saturninie i jego rodzinie, gdyż jest to lektura warta każdej spędzonej z nią chwili.

Michał Wnuk