Wiktor Czermak

Autora, we wstępie, ciekawie przedstawia Adam Kersten - wielki autor doskonałych biografii XVII wiecznych postaci Rzeczypospolitej (Czarnieckiego i Radziejowskiego). Atutem niewątpliwie jest dawny, piękny język, który jest równie ważny jak ówczesne ustalenia historyka (w paru miejscach z pewnością zdezaktualizowane). Czyta się zatem z przyjemnością. Nie jest to dzieło ciagłe, o jednym tytułowym temacie, ale zbiór kilku prac. Czermak porusza kilka tematów: plany wprowadzenia elekcji vivente rege przy sprzeciwie armii i Lubomirskiego, analizuje czym mógł się kierować rokoszanin w swym sprzeciwie wobec pary królewskiej. W kolejnej części przedstawia, że Jan Kazimierz został de facto przymuszony działaniami opozycji i nie przychylnej mu szlachty, do ustąpienia z tronu. W innych pracach podkreśla się raczej końcowe prośby sejmu, magnatów, o nie czynienie tego kroku. Tymczasem autor podkreśla, że rezygnacja z tronu była wyczekiwana i poparta wzrastającym oporem, który miał się zakończyć wielkim rokoszem lub pospolitym ruszeniem przeciwko królowi. W dalszej pracy Czermak przedstawia starania Jana Kazimierza o zabezpieczenie majątkowe po ustąpieniu z tronu. Ukazuje nie ciekawą sytuację króla, którego przestawali wspierać Ludwik XIV czy nie doszli francuscy kandydaci do korony. Jego sytuacji majątkowej nie poprawił również kolejny król Wiśniowiecki. Ogólnie autor pokazuje przykry los "byłego" króla, który wszędzie musiał się zapożyczać i błagać o utrzymanie, co rodziło nawet ośmieszanie go w korespondencji ważnych person dworu francuskiego, które wcześniej bardzo wspierały go w próbach wprowadzenia elekcji vivente rege. Pożyczone z biblioteki. Kupować raczej nie warto, ale przeczytać jak najbardziej, jeśli ktoś lubi epokę. Są oczywiście pewne braki i pomyłki, w stosunku do współczesnych ustaleń. Np. w testamencie Jana Kazimierza jest mowa o kwocie, którą powinien zwrócić król Hiszpanii, za zabranie okrętów Zygmuntowi III w czasie wojny 30letniej (plany bałtyckie Wazów). Autor nie miał wtedy bliższej wiedzy o współpracy i negocjacjach habsburgów austriackich, hiszpańskich i Wazów. Do rozwinięcia tematów, oczywiście warto przeczytać prace Kerstena i jeszcze nowsze biografie króla Jana Kazimierza czy Lubomirskiego.